Ці вырашыцца газавае пытанне да сустрэчы Лукашэнкі і Пуціна?

Пытанне цаны на расійскі газ для Беларусі стаіць даволі востра, лічыць эканаміст Сяргей Чалы.

Віцэ-прэм’ер Беларусі Ігар Ляшэнка чакае, што да запланаванай у пачатку снежня сустрэчы кіраўнікоў Беларусі і Расіі ўрады дзвюх краін узгодняць цану на газ для Мінска з 2020 года. Ці спраўдзяцца надзеі беларускага віцэ-прэм’ера, і якія праблемы могуць узнікнуць?
Пытанне цаны на расійскі газ для Беларусі стаіць даволі востра, лічыць эканаміст Сяргей Чалы.
— Сканчаюцца адразу два пагадненні — аб формуле і пра перетаможцы расійскай нафты (яно зараз пачынае працаваць у горшы бок з-за таго, што памяншаюцца экспартныя пошліны). Без гэтых двух рэчаў не вельмі зразумела, якая ў нас будзе эканоміка, — адзначае эксперт. — Бо цяпер разам з тым мы губляем і ад падатковага манёўру, і ад адсутнасці зменаў.

Формула цаны на газ, на думку эканаміста «была нармальная, толькі транзіт быў усталяваны ў далярах». Некалькі дэвальвацый ў Расіі зрабілі цану высокай для Беларусі.
— Растаможка шасці мільёнаў тон нафты неяк кампенсавала розніцу. Зараз жа гаворка ідзе пра зусім іншым механізм: адвязка ад перетаможкі, змена цэнаўтварэння на газ, як я разумею, немагчымыя без праграмы развіцця дагавора аб стварэнні Саюзнай дзяржавы, — падкрэслівае Сяргей Чалы.
Без вырашэння гэтых тактычных пытанняў нельга казаць ні пра якія стратэгічныя
— Для Беларусі гэта відавочны прыярытэт, — ацэньвае эканаміст. — Ніхто б не займаўся ўсімі гэтымі дарожнымі картамі, калі б не неабходнасць вырашыць пытанне па газе. Гаворка ідзе не пра зніжэнне або пра зніжку, а пра тое, каб выбудоўваць цану па формуле, як яна выбудоўваецца для рэгіёнаў Расіі. На нейкі час гэта вырашае нашы пытанні. Цяпер гэта пытанне вельмі сур’ёзны, таму што страты вялікія, а ў вельмі напружаны перадвыбарчы год ўлады вельмі не хацелася б дадатковага павелічэння страт.
— На што разлічвае беларускі бок?
— Цана на газ, на думку беларускага боку, павінна атрымацца ўдвая менш таго, што ёсць цяпер (127 даляраў за 1000 кубаметраў у 2019 годзе — заўв. рэд.). Гэта смаленская цана, плюс яшчэ будзе невялікая розніца ў транзіце і існая невялікая надбаўка для Газпрама, нейкі гарантаваны яму камерцыйны прыбытак. Гэта значыць, цана павінна быць амаль у два разы ніжэй, чаго Беларусь і дамагаецца.
— Якія ўмовы можа выставіць Расія?
— Яны кажуць, што адначасовая ўвязка гэтых двух пытанняў — цана такая ж, як і для расійскіх рэгіёнаў, і кампенсацыя падатковага манёўру ў тым ці іншым выглядзе пры змене цаны на газ і ўваходжанне розніцы ў перетаможцы нафты ў нашу карысць іншым спосабам — прынцыпова вырашальная. Для гэтага патрэбныя дзве рэчы: інтэграцыя энергетычных рынкаў, каб гэта выглядала, як адна саюзная эканоміка, і для падатковага манёўру трэба збліжэнне і ўніфікацыя падатковых кодэксаў.
— Ці спраўдзяцца надзеі Ігара Ляшэнка?
— Я лічу, што праўда на нашым баку. Павінна адбыцца змена формулы. Памылка была закладзена ў яе яшчэ ў 2016 годзе, калі прынялі «крывы» спосаб праз частковае залічэнне экспартнай пошліны ў наш бюджэт, а гэта няправільная формула. Расія ж выстаўляе ўмовы больш глыбокай інтэграцыі.
Пытанне толькі, ці варта далей бадацца, кажучы пра тое, ці неабходна мяняць формулу. Альбо гэтыя формулы магчымыя толькі ў больш глыбокай інтэграцыі. Але думаю, што нейкі кампраміс магчымы. Хутчэй за ўсё, Масква хоча заняцца гэтым тактычным пытаннем цяпер у абмен на абяцанне руху па інтэграцыйным дарожным картах.
Паводле Заўтра тваёй краіны