Ірына Шушкевіч: «Дактары не верылі, што Станіслаў выжыве пасля рэанімацыі»
Сёння спаўняецца год, як не стала першага кіраўніка незалежнай Беларусі, экс-старшыні Вярхоўнага Савета Станіслава Шушкевіча. Ён памёр уночы з 3 на 4 траўня мінулага года пасля перанесенага COVID-19.
За гэты час у кабінеце Станіслава Станіслававіча практычна нічога не змянілася. Шафы, запоўненыя кнігамі, сувеніры на палічках, якія прывозіліся ў Мінск з розных краін, працоўны стол з камп'ютарам, пухнатыя фотаальбомы, з якіх прабіваюцца старыя пажоўклыя фота, зробленыя ў тым ліку і самім Станіславам Шушкевічам. Яго жонка Ірына распавяла «Салідарнасці», якім быў для сям'і гэты перыяд.
— Год для мяне быў сумным, — кажа Ірына Кузьмінічна. — І пакуль што час не лечыць. Калі ты быў у шлюбе з чалавекам 46 гадоў, калі ўвесь гэты час дзяліў з ім разам і гора, і радасць, то як можа за год зажыць рана? Яна да гэтага часу сыходзіць крывёй.
Але, безумоўна, найбольш складана было ў першыя дні пасля смерці Станіслава. Вельмі шмат усяго навалілася ў адзін момант. Цяпер змянілася ўспрыманне страты, хоць усё роўна ад гэтага не лягчэй. Часам находзіць такая хваля ўспамінаў, што слёзы самі падступаюць да вачэй. Успамінаеш, як муж хварэў, апошнія дні перад сыходам... Усё гэта досыць складана. Але жыць трэба.
— Чым вы сябе апошні год займалі? Заставаліся ў Мінску ці больш былі на лецішчы?
— І на лецішчы, і ў Мінску спраў хапала. Вось цяпер трэба было ў машыне колы памяняць, тэхагляд прайсці, нейкія хатнія справы зрабіць. На могілкі рэгулярна езджу. Я ўжо неяк казала, што нам пашанцавала ў тым плане, што ўсе блізкія пахаваны на Паўночных могілках. Таму, калі прыязджаеш да Станіслава, то наведваеш усіх.
— У вас з мужам было нейкае размеркаванне, хто і якія гаспадарчыя справы павінен весці ў сям'і?
— На плячах Станіслава быў рамонт усяго, што зламалася, а я займалася нейкімі бягучымі справамі. Калі муж пачаў хварэць, на мне была купля лекаў, кантакты з лекарамі, трэба было пастаянна нагадваць, калі трэба прымаць лекі.
Спачатку Станіслаў сам склаў спіс прыёму лекаў і ставіў галачкі, калі і што прыняў, але ставіўся да гэтага не зусім сур'ёзна. Казаў так: «Ты мне пакладзі таблеткі, я іх праглыну».
— Не любіў лекі?
— Ой, не любіў! А яшчэ больш не любіў хадзіць да лекараў. Паход у паліклініку — гэта для яго было нешта неверагоднае. Я, напрыклад, ужо дамовілася з лекарам, а Станіслаў мне: «Не пайду, няма настрою сёння...» І я тады сказала яму: «У такім выпадку з лекарамі дамаўляйся сам. І, калі не прыйдзеш да іх, то вінаватая буду не я, а ты».
А паколькі муж быў чалавекам вельмі адказным, то, калі ён дамаўляўся з кімсьці, ужо не падводзіў.
— Станіслаў Станіслававіч праходзіў абследаванне ў лечкамісіі?
— Так, але ў той жа час да яго вельмі добра ставілася шмат людзей, сярод якіх былі і кваліфікаваныя медыкі. Напрыклад, аднакласнік Станіслава быў лекарам. Калі патрэбна была прыватная кансультацыя, тады я звярталася да сяброў мужа, якія або самі кансультавалі, або знаёмілі з класнымі спецыялістамі.
— Што яны сёння кажуць: шанцаў у вашага мужа год таму не было?
— У лютым мінулага года муж перанёс каронавірус, а арганізм быў ужо зношаны. У яго было столькі ўзаемавыключальных хвароб, што адно лячыў, а другому наносіў шкоду. Станіславу трэба было рухацца, але адначасова нельга было хадзіць. А без руху чалавек не можа жыць.
Як я ўжо казала, муж ніколі не любіў лячыцца, і хваробы назапашваліся. І ў адзін момант пасля перанесенага каронавіруса яны дасягнулі свайго крытычнага пункта. Дактары не верылі нават, што Станіслаў выжыве пасля таго, як першы раз трапіў у рэанімацыю. Але выйшаў са шпіталя і яшчэ хадзіў па кватэры. Затым не змог хадзіць — сядзеў, потым ужо толькі ляжаў ... і 3 траўня бліжэй да 12 ночы Станіслава Станіслававіча не стала.
— Кажуць, што часам вакол вядомага чалавека вельмі шмат сяброў пры жыцці, але, калі ён сыходзіць, то і сябры кудысьці знікаюць…
— На шчасце, да нашых сяброў гэта не адносіцца. Да гэтага часу тэлефануюць, прапануюць дапамогу, цікавяцца маімі справамі. Нават з Мексікі знаёмыя мужа тэлефануюць — з Новым годам віншавалі. А раней яны нам аплачвалі навагодняе падарожжа ў Мексіку і адпачынак на беразе мора.
Так што ў гэтым плане ўсё добра. Сумна іншае — многія сябры Станіслава сышлі ўслед за ім. Гэта нават нейкая містыка. 3 траўня 2022 года памёр муж, 10 траўня — экс-прэзідэнт Украіны Леанід Краўчук, а ў чэрвені — былы дзяржсакратар Расіі Генадзь Бурбуліс. Пазней пайшоў з жыцця і вучань Станіслава Станіслававіча, якога муж вельмі цаніў і паважаў.
— Станіслаў Станіслававіч любіў бываць на лецішчы?
— Вельмі! У нас там тры цяпліцы. У адной былі агуркі, у другой — памідоры, у трэцяй — перцы. Я заўсёды любіла чорныя, ружовыя і жоўтыя таматы, каб яны былі салодкія, для задавальнення. Калі прыязджалі на лецішча, Станіслаў адразу ішоў у цяпліцы, збіраў гародніну, рабіў салаты.
Але ў гэтым годзе такога ўжо не будзе, так што цяпліцы, хутчэй за ўсё, так і застануцца пуставаць.
— Ваш цесць — Стас, муж — Стас, сын — Стас, унучка — Стася…
— Што зробіш, пераемнасць. Дарэчы, Стася цяпер жыве ў Польшчы, таму ўсе навіны пра яе даведваюся праз яе маму — дачку Станіслава Станіслававіча, якая жыве ў Мінску. Вось з ёй сустракаемся, разам ездзім на могілкі.
У Стасі ўсё добра. Вельмі актыўная дзяўчынка — добра вучыцца, спрабуе сябе ў гатэльным бізнесе. А Лена, дачка Станіслава Станіслававіча, ужо на пенсіі. Раней яна вучылася ў аспірантуры ў Багатырова, адзін час выкладала ў Інстытуце культуры. Таксама вельмі любіць бываць на дачы.
— У кабінеце Станіслава Станіслававіча ўсё засталося на сваіх месцах. Кожная рэч — гэта ўспаміны. А ў снах муж не прыходзіць?
— Мне больш мама снілася, калі яе не стала. Прыходзіла і кожны раз казала: «Я — жывая». А Станіслаў сніцца вельмі рэдка. Адзін вернік мне сказаў так: «Калі не сніцца, значыць у яго там усё добра».
— Помнік на магіле мужа пакуль не паставілі?
— Помніка яшчэ няма. На Радаўніцу мы, натуральна, былі на могілках, напярэдадні прыбралі частку старых вянкоў. Убачылі шмат жывых кветак, людзі прыходзяць на магілу.
Станіслаў Станіслававіч хацеў, каб замест помніка на ягонай магіле стаяў просты крыж і больш нічога. Так і зробім. Плануем паставіць чорны гранітны крыж, на якім зверху будзе надпіс — Станіслаў Шушкевіч.
Зараз шукаем фірму, якая якасна зробіць гэту працу, але вырашылі, што помнік паставім толькі праз год. Напэўна, у красавіку 2024 года.
Дарэчы, я даведалася, што той участак на Паўночных могілках, дзе пахаваны Станіслаў Станіслававіч, лічыцца ганаровым для пахавання. Я не ведаю, што ганаровага ў гліністай мясцовасці, але ў Бюро рытуальных паслуг нам сказалі менавіта так.