Ці хочуць рускія вайны? Па тэлевізары — так

Чаго расіяне чакаюць ад уладаў пасля таго, што здарылася з бамбавіком Су-24? І што могуць зрабіць улады? Каментуе Аляксандр Плюшчаў для "Нямецкай хвалі".



dpa

Збіты расійскі бамбардзіроўшчык Су-24 стаў выклікам Уладзіміру Пуціну не толькі на міжнароднай арэне, але і ўнутры краіны. Пакінуць адкрытую аплявуху без не менш ганебнага адказу ў паняццях Пуціна — немагчыма. Як не можа губернатар спусціць журналісту згадку свайго прозвішча ў спалучэнні з эпітэтам "сраны" — свае ж перастануць паважаць.

Пуцін у надзвычай складанай сітуацыі, паколькі яго народ не можа гаварыць ні пра што інгае, акрамя вайны. Наўрад ці людзі сапраўды яе хочуць, але тэлевізійнае напампоўванне нянавісцю да знешняга асяродку Расіі не прайшло дарма. Людзі хочуць, каб час ад часу ад словаў пераходзілі да справы, праўда, у межах усе таго ж тэлевізара.

Войны, ды не тыя

Пры гэтым вайна павінна быць якасна іншай, чым тыя, што адбываліся ў апошнія гады.

Дзве чачэнскія, якія былі на сваёй тэрыторыі, наогул не вельмі любяць успамінаць. Хоць скончылася ўсё адносна добра, ваявалі ж на ўласнай тэрыторыі, па сутнасці, уціхамірвалі адзін з народаў. Многае лепш наогул не ўспамінаць, скажам, тое, што цяперашняе кіраўніцтва Чачні некалі ваявала па іншы бок.

Вайна з Грузіяй, відавочна, самай паспяховай баявой аперацыяй пуцінскай эпохі, якая здарылася, па іроніі лёсу, падчас прэзідэнцтва Мядзведзева. У лепшых традыцыях сталінскай даваеннай прапаганды: "малой крывёю на чужой тэрыторыі". Аднак, па цяперашніх мерках, профіт ад гэтай вайны зусім кепскі: рэспублікі, якія здабылі незалежнасць, у склад Расіі не прынятыя і практычна нікім не прызнаныя. Адносіны з Грузіяй, нягледзячы на змену яе кіраўніцтва, не асабліва наладзіліся.

З Украінай афіцыйна і вайны ніякай не было. Крым быў узяты бяскроўна, а ў Данбасе, як вядома, дзейнічалі адпускнікі, якія закуплялі цяжкую тэхніку ў ваенторгу. Сірыя — наогул незразумела што такое, і як тыя, каго бамбяць расійскія самалёты, пагражалі бяспецы нашай краіны.

І асобна, і ўсе разам гэтыя вехі сучаснай гісторыі краіны, безумоўна, падымаюць баявы дух насельніцтва, але для адчування ўзятага рэваншу усё гэта неяк драбнавата.

Патрэбна перамога

Народу, які сваім галоўным дасягненнем лічыць перамогу ў вайне 70-гадовай даўніны, тэрмінова патрэбны новы агульнанацыянальны ваенны поспех. Каб быў безумоўны, параўнальны па сілах і значэнні, вораг, ніякіх брацкіх ці хаця б суседскіх сувязяў. Толькі "ўставай краіна велізарная", толькі "Радзіма-маці кліча".

Турцыя амаль ідэальна падыходзіць на гэтую ролю: нават адпетыя двоечнікі ведаюць, што з ёй мы ўсю дарогу ваявалі і шчыт знаходзіўся на браме Царграда. Не Злучаныя Штаты, вядома, але таксама магутная рэгіянальная дзяржава. З якой расійскі народ мала што звязвае. Акрамя курортаў і агародніны, але ў апошні час людзі вучацца абыходзіцца без такіх дробязяў. На вайне як на вайне.

У адрозненне ад любой іншай краіны НАТА, у Расіі наўрад ці знойдзецца адчувальная колькасць протурэцкі настроеных людзей. Некалькі сотняў тысяч людзей у змешаных шлюбах, некалькі тысяч уладальнікаў прыпаркаваных на зіму яхт, некалькі сотняў прыхільнікаў таленту Архана Памука — не ў рахунак.

Тэлевайна

Але ў абмен на нацыянальны ўздым неабходна забяспечыць, каб фармат вайны не выходзіў за тэлевізійныя рамкі. Каб спачатку ў навінах паказвалі, як дакладна страляем мы, як пратэстуюць у краіне-агрэсару супраць свайго ўрада, як юзаюць палітыкі заходніх дзяржаў, і які ўрон нанесены ўведзенымі расійскімі ўладамі санкцыямі. А потым каб у тэлевізійных ток-шоў градус дыскусіі падымаўся да абмеркавання, ці скінуць расіянам на супастатаў атамную бомбу або пакуль пачакаць.

Гэтае чаканне вайны людзьмі, якія не бачылі жывую вайну, разлітае ў паветры, нібы славутая атмасфера нянавісці, якую часта ўспаміналі пасля забойства Барыса Нямцова. Аб тым, што ваеннага адказу Расіі не будзе, было абвешчана ў першыя ж суткі пасля таго, як расійскі Су-24 быў збіты. Аднак у айчынных СМІ гэты тэзіс не асабліва педаляваўся, размовы аб магчымай вайне працягваюцца ўжо тыдзень, і градус гэтага абмеркавання толькі расце.

Упісацца ў віраж

Прычым настолькі актыўна, што нават самыя адчайныя прыхільнікі Уладзіміра Пуціна адчулі нядобрае. Калумніст ультрапракрамлёўскай "Комсомольской правды" Ульяна Скайбеда напісала пранізлівы тэкст аб тым, што слова "вайна" гучыць з кожнага праса, і, можа, падумаць, ці патрэбна яна, паколькі мы да яе не гатовыя. Праз некалькі гадзін тэкст быў прыбраны з сайта "Комсомольской правды", але паспеў разысціся па інтэрнэту.

Падкантрольнае тэлебачанне гэтак моцна разагравае істэрыю, што калі-небудзь гэта абавязкова саслужыць дрэнную службу. Ва ўладаў у падобных сітуацыях не застаецца магчымасцяў рэзка змяніць курс, не разачароўваючы адушаўлёную паству. Самы яркі прыклад — Украіна Януковіча, дзе ўлады, горача прапаведуючы еўрапейскі выбар, раптам развярнуліся на 180 градусаў. У гэты разварот ўкраінскае грамадства не ўпісалася.

Расійскае, безумоўна, значна больш лаяльнае і цярплівае, здаецца больш устойлівым да падобных віражоў, але ўсяму ёсць мяжа. Калі ўжо Скайбеда, прыводзячы прыклад неадпаведнасці слоў справам, піша "ўлада страціла шмат прыхільнікаў", пагроза гэтая не так ужо ілюзорная.

Таму проста так памірыцца з Турцыяй або спусціць канфлікт на тармазах, без яе сур'езнага прыніжэння, раўнасільнага, па разуменні расіян, ваеннай паразе, капітуляцыі, не атрымаецца.