Сумневы ў сабе: чым скончыўся саміт ЕАЭС ў Астане

У Астане скончыўся чарговы саміт Еўразійскага эканамічнага саюза (ЕАЭС). Нядаўна інтэграцыйнаму эканамічнаму аб'яднанню споўнілася два гады, але ўдзельнікі саміту былі не ў святочным настроі. Нягледзячы на ​​шэраг шматспадзеўных заяў і прынятых дакументаў, у рэзідэнцыі прэзідэнта Казахстана, дзе сабраліся лідэры краін-чальцоў ЕАЭС, панавала нацягнутая атмасфера. Саюзу пакуль не ўдаецца вырашыць пастаўленыя перад ім задачы ў сілу ўнутраных супярэчнасцяў, «гандлёвых войнаў» і адсутнасці адзінай палітыкі па ключавых пытаннях.

Напярэдадні саміту ў Астане памочнік прэзідэнта Расіі Юрый Ушакоў распавёў журналістам, што лідэры ЕАЭС плануюць узгадніць канцэпцыю фармавання агульных рынкаў нафты і газу, а таксама арыенціры макраэканамічнай палітыкі краін-удзельніц саюза. Поўным ходам, паводле яго слоў, ідзе падрыхтоўка да лібералізацыі электраэнергетычнага рынку, запуск якога запланаваны на 2019 г.. Да 2025 года ў ЕАЭС павінен пачаць працаваць адзіны фінансавы рынак. У агульнай складанасці, да падпісання былі падрыхтаваныя больш за 50 дакументаў.
Перад пачаткам пасяджэння прэзідэнты Расіі і Казахстана Уладзімір Пуцін і Нурсултан Назарбаеў — прадстаўнікі двух з трох краін-заснавальнікаў ЕАЭС — правялі двухбаковую сустрэчу, падчас якой прагучала шмат кампліментаў, падзяк і абяцанняў. «Расія для Казахстана была, застаецца і заўсёды будзе самым блізкім суседам, сябрам, саюзнікам і партнёрам у эканамічных і палітычных адносіны», — сказаў Назарбаеў. Пуцін, у сваю чаргу, запэўніў калегу, што Астана таксама застаецца для Масквы бліжэйшым партнёрам і самым надзейным саюзнікам.
У ходзе асноўнай часткі саміта лідэрам Арменіі, Беларусі, Казахстана, Кіргізіі і Расіі ўдалося прыйсці да згоды па некалькіх агульных пытаннях і скласці некаторы план дзеянняў на будучыню. Удзельнікі сустрэчы палічылі разумным наладзіць супрацоўніцтва ЕАЭС з Еўрапейскім саюзам, Шанхайскай арганізацыяй супрацоўніцтва (ШАС), АСЕАН і Кітаем, каб забяспечыць эканамічнае развіццё. Пуцін падтрымаў прапанову Назарбаева правесці міжнародную канферэнцыю ЕАЭС і ЕС.
Высокапастаўлены чыноўнік у расійскім МЗС распавёў РБК, што такая канферэнцыя планавалася на восень, але да гэтага часу няма ўпэўненасці ў тым, што яна адбудзецца. Перамовы аб наладжванні ўзаемаадносін паміж двума саюзамі практычна замарозіліся з-за крызісу вакол Украіны.
Тэма партнёрства з іншымі краінамі і міжнароднымі арганізацыямі была адной з цэнтральных на саміце. Пакуль падпісана толькі адно пагадненне аб зоне свабоднага гандлю (ЗСГ) — з В'етнамам, але яно яшчэ не прайшло працэдуру ратыфікацыі. Першы віцэ-прэм'ер Расіі Ігар Шувалаў заявіў, што пагадненне ўступіць у сілу да канца лета.
Перамовы аб стварэнні ЗСГ вядуцца таксама з Сінгапурам, Камбоджай, Тайландам, Інданезіяй і Малайзіяй. У ходзе саміту Расія—АСЕАН, які праходзіў у Сочы двума тыднямі раней, міністр эканамічнага развіцця РФ Аляксей Улюкаеў сказаў, што гэтыя крокі з'яўляюцца адказам на выклікі, на якія не здольная адказаць Сусветная гандлёвая арганізацыя. Міністр даў зразумець, што зона свабоднага гандлю, якая ахоплівала б усе краіны ЕАЭС і АСЕАН, можа стаць адказам на створаныя Трансціхаакіянскае і трансатлантычнае партнёрства.
На саміце ў Астане таксама было прынята рашэнне аб пачатку перамоў з Кітаем па фармаванні агульнай эканамічнай прасторы. Для прасоўвання ў гэтым кірунку, па словах Шувалава, перш за ўсё будуць даследаваны нетарыфныя бар'еры ва ўзаемным гандлі і створаны ўмовы для таго, каб перашкоды руху тавараў і паслуг «адмяняліся і сыходзілі ў мінулае».
Акрамя таго расійскі віцэ-прэм'ер паведаміў, што лідэры краін ЕАЭС дамовіліся аб канцэпцыі агульнага рынку вуглевадародаў. Чакаецца, што новы рынак запрацуе да 2025 года.
З жорсткай крытыкай працы ЕАЭС выступіў прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка, прапанаваўшы выпрацаваць адзіную палітыку ва ўмовах прымянення міжнародных санкцый супраць адной з краін саюза. Паводле слоў беларускага прэзідэнта, існуе некалькі асноўных інтэграцыйных праблем, якія не змяняюцца з году ў год. Сярод іх ён назваў шматлікія абмежаванні ў гандлі, якія стрымліваюць павелічэнне тавараабароту, і фактычная адсутнасць агульнага рынку лекаў.
Лукашэнка лічыць, што частка пазіцый дамовы проста не адпавядаюць сучаснай эканамічнай сітуацыі і чаканням чальцоў саюза. «Роўныя эканамічныя ўмовы для дзяржаў-удзельніц ЕАЭС і безбар'ернае асяроддзе да гэтага часу не створаны. Больш за тое, пасля падпісання дамовы наш унутраны гандлёвы абарот толькі падае», — сказаў прэзідэнт Беларусі.
Шэраг сур'ёзных праблем вылучыў і прэзідэнт Кіргізіі Алмазбек Атамбаеў, у тым ліку правалокі з прымяненнем адзінага чыгуначнага тарыфу і эмбарга на пастаўкі кіргізскай бульбы з боку партнёра па саюзе — Казахстана. Сярод плюсаў Атамбаеў адзначыў становішча мігрантаў у Расіі, якое, на яго думку, значна палепшылася.
Яшчэ адной непрыемнай тэмай саміту стаў канфлікт вакол Нагорнага Карабаха, з-за якога была сарваная сустрэча кіраўнікоў урадаў ЕАЭС ў Ерэване. Яе прыйшлося пераносіць у Маскву, але ўжо тады прэзідэнт Арменіі Серж Саргсян сказаў, што гэтае рашэнне падрывае аўтарытэт арганізацыі. Учора ён заявіў, што праблемы бяспекі ўнутры саюза адбіваюцца на яго эканамічнай прывабнасці.

Па дадзеных Еўразійскай эканамічнай камісіі, аб'ём знешняга гандлю ЕАЭС за студзень сакавік 2016 года ў параўнанні з аналагічным перыядам мінулага года скараціўся на 27,2%, або на 39,8 млрд даляраў. Цяпер ён знаходзіцца на ўзроўні 106 мільярдаў даляраў. Аб'ём экспарту тавараў знізіўся на 32,6%, да 66,7 млрд даляраў. Аб'ём ВУП ЕАЭС па выніках мінулага года склаў за 1,6 трлн даляраў, што на 3,1% ніжэй, чым у 2014 годзе. На 0,9 знізіўся аб'ём прамысловай вытворчасці.
Паводле polit.ru