Ці будзе «Вагнер» служыць беларускаму рэжыму?

«Вагнераўцы» ў Беларусі — добрая нагода лішні раз папалохаць ворагаў і паказаць прыхільнікам, наколькі рэжым моцны і грозны. Гэта больш мяккі варыянт пагрозы, чым ядзерны дручок.

Прыгожын занадта прывык да аўтаноміі, каб нават пасля паражэння паслядоўна служыць камусьці: для рэжыму гэта хутчэй фактар напружання, чым стабілізацыі.

«Бунт Прыгожына» ўскаламуціў і без таго мутную палітычную вадзіцу ў рэгіёне. А што далей? Ці паделяцца «вагнераўцы», абавязаныя Лукашэнку выратаваннем, сваім уменнем кувалдай махаць?

Пра гэта «СНплюс» пагаварыла з Пятром Рудкоўскім (Інстытут філасофіі і сацыялогіі Польскай акадэміі навук).

– Афіцыйны Мінск цяпер лічыць абавязаным сабе і Пуціна, і Прыгожына адначасова. Што насамрэч мяняе незвычайная гісторыя найперш ва ўзаемаадносінах з Крамлём? 

– Чарговы раз разыграна роля сціплага і цвярозага палітыка. Хоць на камеру і прагучала: перастаньце рабіць героя з мяне, Пуціна або Прыгожына. Калі зыходзіць з рыторыкі, гэта не зусім упісваецца ў спробу зрабіць абавязаным Пуціна ці Прыгожына. А як выглядае справа па-за рыторыкай — тут болей пытанняў, чым адказаў.

Сумняюся, што беларускі кіраўнік згуляў істотную ролю ў гэтай гісторыі, хоць не магу не прызнаць, што ў іміджавым плане ён выйграў. Мяркую, план развязкі праблемы вагнераўскага бунту паўстаў без яго ўдзелу. І калі так, то гэта практычна нічога не мяняе ва ўзаемаадносінах: папросту маем чарговую паслугу, з той толькі розніцай, што гэтая паслуга прынесла не прыніжэнне, а іміджавыя здабыткі.

– «Долг платежом красен», кажуць рускія. Ці ўдасца беларускаму рэжыму паставіць на сваю службу ПВК «Вагнер» ці хоць бы ягоную частку?

– Ну, тут спроба падсмажыць некалькі страў на патэльні, пакуль яна гарачая. «Вагнераўцы» ў складзе беларускага войска – гэта больш мяккі аналаг намёкаў на размяшчэнне ў Беларусі (або вяртанне) стратэгічнай ядзернай зброі. Добрая нагода лішні раз папалохаць ворагаў і паказаць прыхільнікам, наколькі рэжым моцны і грозны. Думаю, што ўсе заявы на дадзеным этапе перадусім на гэта разлічаны. Ці існуюць нейкія сур’ёзныя намеры наконт кааптацыі «вагнераўцаў»для служэння рэжыму? Калі так, то які патэнцыял такой ідэі? Тут я губляюся ў здагадках: не выключаю, што будзе рабіцца такая спроба, але не магу ацаніць, наколькі яна імаверная.

– Такое ўражанне, што нам паказваюць адну карцінку, каб схаваць іншую. Галоўны рэсурс Прыгожына – і матэрыяльны, і чалавечы — знаходзіцца ў Афрыцы. Ці не там жадае атрымаць сплату за доўг Мінск? 

– У такім рэчышчы не аналізаваў… Не маю акрэсленых думак на гэты конт.

– Прыгожын пайшоў супраць Пуціна, пойдзе і супраць Лукашэнкі – як толькі з’явіцца адпаведны інтарэс. Больш за тое, прытулак у Беларусі яго не можа задаволіць як мінімум з прычын бяспекі: падзьме іншы ветрык – здадуць яго, бы шклатару. У такіх варунках Прыгожын у Беларусі – гэта бОльшая ўстойлівасць рэжыму ці ўсё ж прыхаваная рызыка?

– Прыгожын стаў грозны і небяспечны дзякуючы вялікай колькасці жывой сілы, узбраенню і, хутчэй за ўсё, спрыянню з боку часткі ваенных эліт. А раней, калі ў яго не мелася такіх вялізных рэсурсаў, ён быў адносна бяспечны.

Пакуль Лукашэнка кантралюе сітуацыю ў сілавых структурах (думаю, усцяж кантралюе), ад яго будзе залежаць, у якой ступені Прыгожын зможа ўзмацняцца. Калі не даваць разрастацца ваеннай сіле і сувязям з генералітэтам, рызыкі для рэжыму мінімальныя.

Што да спрыяння ўстойлівасці рэжыму — тут таксама сумнеўна. З аднаго боку, з’явіцца магчымасць часам папужаць ворагаў «вагнераўскай кувалдай», з другога боку, Прыгожын занадта прывык да аўтаноміі, каб тут паслядоўна служыць камусьці. Гэта хутчэй фактар напружання, чым стабілізацыі.