«Час браць планку вышэй».

Архітэктары і урбаністы пра закрыццё праекта Signal.

Тыдзень таму на старонцы праекта Signal, які з 2011 года прасоўвае стрыт-арт культуру ў Беларусі, з'явіўся запіс аб тым, што праект зачынены.
Яго куратар Алег Ларычаў пракаментаваў Tut.by, што рашэнне было прынята з-за адсутнасці ў краіне цікавасці да манументальнага мастацтва з боку бізнесу, улады і звычайных людзей. Збор сродкаў праз народнае фінансаванне (краўдфандынг) не спрацаваў.
Пракаментаваць сітуацыю Зялёнаму парталу стваральнік Signal адмовіўся, спаслаўшыся на тое, што тэму бессэнсоўна абмяркоўваць.
Тым не менш, рэдакцыя звярнулася да архітэктараў і урбаністаў, каб даведацца — ці сапраўды беларусаў цяпер не цікавіць публічнае мастацтва.

Надзея Ількевіч, арт-менеджэр, куратар праектаў «Горад» і «Школа супергерояў»


Прынцыпы, па якіх дзейнічаў Signal, наводзілі на думку, што ён рана ці позна зачыніцца. Было адчуванне, што яго аўтар аднаасобна выбіраў пэўных мастакоў, ледзь не падпольна іх прывозіў, не да канца зразумела як дамаўляўся з адміністрацыяй горада аб іх працы. У плане асвятлення дзейнасці праекта было шмат невыразных і непразрыстых момантаў. А гаворка ж ідзе пра велізарныя муралы, пра public art, у якім жыхары горада, яго актывісты павінны прымаць удзел. Ці хаця б ведаць пра яго. Нічога падобнага не было.

Галоўная заслуга праекта — гэта, што хлопцы паказалі, што трэба і можна займацца публічным мастацтвам і ствараць арт-аб'екты ў горадзе. І што гэта робіць гарады прыемней і камфортней для жыцця, жывымі грамадскія прасторы. Яны паказалі, што стрыт-арт можа быць не толькі ў сталіцы, але і ў рэгіёнах. Але ім не хапала празрыстасці ў асвятленні ўласнай дзейнасці і зносінах з мэтавай аўдыторыяй.
Я не думаю, што беларусам не патрэбны стрыт-арт. Ёсць такая агідная прымаўка: «Які брыф — такі і крэатыў». Беларусы — вельмі пераборлівыя ў адносінах да краудфандынгу людзі. Калі ім не растлумачыць, навошта ім гэта трэба, навошта яны павінны дапамагаць грашыма, то нічога не выйдзе. Тут жа гэты момант не быў толкам растлумачаны. І яны б дапамаглі, калі б пачулі выразны пасыл, навошта гэта трэба. А тут прагучаў хутчэй крык душы: грошай не даюць, беларусы дрэнныя, ім нічога не трэба. У многіх ініцыятыў цяпер няма фінансавання, але калі ты лідэр, то працягвай дзейнічаць у любой сітуацыі.

Зараз стрытартам нас перакарміў фестываль Vulica Brazil. Яго з'яўленне на вуліцах горада ўжо перастала лічыцца крытычнай патрэбай. Зараз вулічнае мастацтва павінна ў сабе несці не толькі эстэтыку, але і асаблівыя сэнсы. Брытанскі мастак Бэнксі нясе ў сваіх працах сацыяльны пасыл — а не проста прыгожую карцінку з вышыванку. Стрыт-арт ўжо ствараецца з канкрэтнай мэтай, нясе ў сабе пэўны сэнс, цяжар грамадскіх праблем. І паступова становіцца інтэрактыўным, дзякуючы дапоўненай рэальнасці. Калі ўчора партрэт Боба Марлі на трансфарматарнай будцы выклікала ў гараджан непадробную цікавасць, то гэтым нікога не здзівіш. Час ужо браць планку вышэй.

Дзмітрый Задорын, архітэктар, выкладчык


Адразу скажу, што я не урбаніст. Мая пазіцыя строга архітэктурная. Я вельмі люблю горад, але для мяне гэта прадукт дзяцінства. І паступовае яго — змена дробнымі крокамі і дзеяннямі — мяне заўсёды пудзіла. І палохае не гэтулькі, як мінчука, а ў прафесійным сэнсе. Таму што мне здаецца, што правільна дзейнічаць, маючы больш глабальнае ўяўленне пра змены. Ты не ўрываешся у прастору — я намалюю тут, а потым яшчэ вунь там. У мяне заўсёды было вельмі насцярожанае стаўленне да графіці, як праявы вулічнай культуры. У мяне яно асацыюецца з рухам, якое замахваецца на права архітэктуры.
У некаторых выпадках, я ўпэўнены, што падобнага роду праекты могуць палепшыць публічную асяроддзе. І, напрыклад, да вуліцы Кастрычніцкай у мяне прэтэнзій няма.
Проста часта ўзровень самога вулічнага мастацтва недастаткова высокі. У савецкі час у дадзенай плоскасці існаваў кантроль — так, помнікі, мазаікі і скульптуры былі кандовымі, з ідэалагічным падтэкстам, але ў іх захоўвалася мастацкая логіка.
Што ж тычыцца праекта Signal, то, вядома, шкада яго знікнення. Але тут я не змагу нічога асоба сказаць, таму што я гэтым не займаюся і ў дадзеную сферу не лезу.
Што тычыцца фінансавай падтрымкі і цікавасці, то ў нас грамадства вельмі пасіўнае ў гэтым плане. І з яго нельга патрабаваць больш, чым магчыма. Але змены паступова адбываюцца. Архітэктар Гоша Заборскі, калі ствараў коворкинг МЕ100 сказаў, што Беларусь да гэтага не гатовая. Літаральна праз пару пачаўся бум адкрытых прастор. Можа так атрымацца, што праз некалькі гадоў людзі да гэтага нарэшце дойдуць і змогуць скідацца, каб падтрымліваць мастацкія праекты. Ну а пакуль я тут не бачу нічога страшнага. Сітуацыя адпавядае становішчу Беларусі ў многіх галінах. І стрыт-арт тут ніякае не выключэнне. Як і ў выпадку з многімі рэчамі, людзі не заўсёды гэта падтрымліваюць. Я гэта таксама не падтрымліваю, але стараюся глядзець на працэс з боку. Думаю, што большасць беларусаў таксама прытрымліваюцца такой жа нейтральнай пазіцыі. Нельга рабіць высновы, што раз яны не здаюць грошы на праект, значыць ім у прынцыпе не цікава вулічнае мастацтва.

Ганна Салівон, архітэктар, сябар Мінскай урбаністычнай платформы


У Мінску ўжо досыць стрыт-арта, каб не толькі захапляцца ці абурацца з нагоды з'яўлення новых работ, але і пачаць асэнсаванне як яго асобных твораў, так і з'явы ў цэлым. Што тычыцца непасрэдна праекта Signal, для мяне найбольш цікаўным за час яго існавання стала публічная дыскусія, справакаваная працай «Чалавек без імя», па пытанні каму належаць сцены дамоў? Усё ж такі пошук кансенсусу пры вырашэнні пытанняў, звязаных з гарадской асяроддзем, даволі актуальная тэма і безадносна муралаў.Мне праект дапамог зразумець, хто ў нас удзельнічае ў прыняцці рашэнняў з нагоды гарадскога асяроддзя. Быў яркі эмацыйны ўсплёск з нагоды мурала «Чалавек без імя», і я памятаю дзве петыцыі: адна з нагоды таго, каб зафарбаваць карціну, а іншая, трошкі хамаватыя і іранічная, каб зафарбаваць чалавека, які прапанаваў зафарбаваць мурал. Мне здаецца, што гэта была прыкметная гісторыя, якая вельмі добра прадэманстравала ўзровень павагі і гатоўнасць выслухоўваць адзін аднаго, людзей якія знаходзяцца па розныя бакі, якія прытрымліваюцца розных пунктаў гледжання. Мне здаецца, што гэтая праца стала вельмі яркім маркерам.
Збольшага дзякуючы Signal у нас ужо дастаткова назапашана вопыту і назіральнікаў. Людзей, якія жывуць у горадзе, дзе дастаткова шмат стрыт-арта, маштабнага, як і ў выпадку з Vulica Brazil. Усё ж такі праект быў піянерам, наколькі я разумею, і нам пара б ужо гэта асэнсоўваць. І закрыццё аднаго з першых праектаў, які займаўся стрыт-артам — гэта выдатная нагода для таго, каб паглядзець вакол і прааналізаваць уласна наша вулічнае мастацтва.
Прыйсці, паглядзець, сфатаграфаваць і выкласці ў Instagram — у такім разрэзе беларусам муралы, безумоўна, цікавыя. Гатоўнасць укласціся асабіста, прагаласаваць рублём і ўсё ў гэтым родзе — гэта трошкі іншы ўзровень зацікаўленасці. І ўлічваючы, што краўдфандынг ў выпадку з ініцыятывай Must Act не спрацаваў, кажа, што ступень зацікаўленасці ў стрыт-арт у мінчан такая ж, як і ў беларусаў, таму што праект не толькі сталічны, але і рэгіянальны. Людзі ў цэлым не вельмі спяшаюцца укладваць свае асабістыя грошы ў тое, што будзе знаходзіцца за межамі іх кватэры. У нас яшчэ няма такога ўспрымання гарадской асяроддзя, калі тое, што знаходзіцца за межамі тваіх чатырох сцен — гэта таксама тваё, твой дом.
Паводле Зялёнага партала