Год жыцця ў пасольстве Швецыі. Як двое беларусаў ратуюцца ад пераследу

Двое беларусаў, бацька і сын Кузнечыкі, ужо год хаваюцца ў пасольстве Швецыі ў Мінску ад крымінальнага пераследу. DW даведалася, што ў іх новага.

«Калі б мы ведалі, што ўсё гэта так зацягнецца надоўга, вядома, разглядалі б іншы варыянт, але не факт, што ён быў бы лепшым», — кажа Уладзіслаў Кузнечык. Вось ужо год ён і яго бацька Віталь хаваюцца ад пераследу беларускіх улад у шведскім пасольстве ў Мінску. 11 верасня 2020 года мужчыны прыехалі ў дыппрадстаўніцтва, каб папрасіць палітычнага прытулку, патэлефанавалі ў дамафон, але ім адказалі, што нічым дапамагчы не могуць. Тады Кузнечыкі пералезлі праз плот і адмовіліся пакідаць тэрыторыю амбасады.

Што пагражае Кузнечыкам

6 верасня 2020 года ў Віцебску міліцыя жорстка затрымлівала ўдзельнікаў мірных пратэстаў. Віталя Кузнечыка тады збілі, а Уладзіслаў разам з іншымі ўдзельнікамі акцыі заступіўся за бацьку і адабраў яго ў міліцыянтаў. Раней мужчына распавядаў DW, што яго бацьку распылілі ў вочы пярцовы газ, што сам Віталь нікога не чапаў і гэтаму ёсць мноства сведак. Кадры разгону мітынгоўцаў растыражавалі СМІ. Пасля акцыі на Кузнечыкаў завялі крымінальную справу па артыкуле «Гвалт альбо пагроза ўжывання гвалту ў дачыненні да супрацоўніка органаў унутраных спраў». «Вярнуўшыся на год таму, у сітуацыі з бацькам, калі яго збівалі, паступіць па-іншаму мне б не дазволіла сумленне, гэтак жа, як і не хадзіць на пратэсты», — упэўнены Уладзіслаў.
«Згодна з матэрыяламі справы, Віталь і Уладзіслаў "з мэтай перашкоджання законнай дзейнасці супрацоўнікаў органаў унутраных спраў ужылі гвалт у дачыненні да супрацоўніка органаў унутраных спраў Фядотава Д. і і іншых неўстаноўленых супрацоўнікаў органаў унутраных спраў, прычыніўшы апошнім цялесныя пашкоджанні, пабоі і фізічны боль».
«У нас няма інфармацыі пра тое, як следства вызначыла наяўнасць цялесных пашкоджанняў, збіцця і фізічнага болю ў супрацоўнікаў унутраных спраў, якіх следства не ўстанавіла, — каментуе адвакат Вадзім Драздоў. — З 11 верасня мае кліенты знаходзяцца на тэрыторыі амбасады Швецыі ў Мінску праз боязь, што пры затрыманні яны падвергнуцца катаванням». У шведскім заканадаўстве не прадугледжаная працэдура атрымання палітычнага прытулку ў пасольстве — такія заявы не могуць быць задаволеныя, — адзначала МЗС Швецыі ў каментарах СМІ. Знешнепалітычнае ведамства таксама паведамляла, што пастаянна вядзе дыялог з Кузнечыкамі, але ўдавацца ў падрабязнасці сваёй працы не стала.

Пасольства не можа выдаць Кузнечыкаў беларускім уладам

Амбасада Швецыі не можа выдаць Кузнечыкаў беларускім уладам. Як растлумачыў Вадзім Драздоў, яшчэ ў верасні 2020-га Віталь і Уладзіслаў звярнуліся ў Камітэт супраць катаванняў са скаргай на Швецыю. Яны заявілі, што калі ў выніку дзеянняў або бяздзейнасці ўлад Швецыі яны будуць затрыманыя ўладамі Беларусі, то сутыкнуцца з рэальнай рызыкай катаванняў. 1 кастрычніка Камітэт задаволіў запыт Кузнечыкаў аб часовых мерах, якія абавязваюць Швецыю ўстрымацца ад дзеянняў, якія могуць прывесці да затрымання Віталя і Уладзіслава, а таксама папрасіў Швецыю забяспечыць недатыкальнасць сына і бацькі.
«Наяўнасць часовых мер не абавязвае ўрад Швецыі даць Кузнечыкам статус бежанца, від на жыхарства і гэтак далей. Хоць яно і можа гэта зрабіць», — адзначае юрыст. Паводле яго слоў, у лістападзе 2021 года Камітэт разгледзіць прымальнасць скаргі Кузнечыкаў на Швецыю. Гэта значыць, што Віталь і Уладзіслаў змогуць знаходзіцца на тэрыторыі амбасады як мінімум да вынясення Камітэтам рашэння па гэтым пытанні, а калі скаргу палічаць прымальнай — то і да яе разгляду па сутнасці.

Год жыцця на тэрыторыі пасольства

У шведскім пасольстве Віталю і Уладзіславу выдзелілі пакой, дзе ёсць ложкі, душ, туалет, пральная машына, мультыварка, халадзільнік, посуд. Для заняткаў спортам — турнік, штанга, гіры. Раней мужчынам прыносілі гатовую ежу, цяпер яны гатуюць самі. «Гэта вялікі плюс, час ідзе хутчэй, неабходныя прадукты нам купляюць, — распавядае Уладзіслаў. — На свежае паветра выходзім у любы час. Усе ўмовы для жыцця ёсць. Адносіны з супрацоўнікамі амбасады добрыя. Праўда, тут не дазволеныя тэлевізар і камп'ютар, але ў нас ёсць смартфон».
Раней у СМІ з'яўлялася інфармацыя, што мужчынам неабходна медыцынскае абследаванне, у прыватнасці, ва Уладзіслава у 2019 годзе выявілі злаякаснае новаўтварэнне, таксама ёсць праблемы са зрокам, перыядычна ён павінен назірацца ў лекараў. Медыцынская дапамога сапраўды патрэбная, пацвердзіў Уладзіслаў, але пытанне зараз вырашаецца.
Кузнечыкі год не бачыліся з роднымі: наведванні ў пасольстве забароненыя, зносіны толькі па відэасувязі. «Думаеш і перажываеш не пра сябе, а пра іх, каб яны ні ў чым не мелі патрэбы, але дапамагчы не можаш. Вядома, сям'і цяжка ў фінансавым плане, бо грошы я зарабляў. За год маці і жонка перахварэлі на каронавірус, але ў цэлым трымаюцца. Дзеці сумуюць, кожную наш размову пытаюцца, калі прыедзем дадому. Ідэальнае выйсце для нас — жыць у сваёй краіне, не баяцца за будучыню, але гэта стане магчымым, калі пройдуць новыя сумленныя выбары і вернецца закон», — кажа Уладзіслаў Кузнечык.