Ці карысна спаць у шкарпэтках?

Папулярна меркаванне, што, калі перад сном надзець шкарпэткі, заснуць будзе лягчэй, а якасць сну палепшыцца. Сайт «Проверено.Медиа» спраўдзіў, ці пацвярджаецца яно навуковымі данымі. 

Чаму сон для нас вельмі важны

Якасны сон мае крытычна важную ролю для здароўя чалавека, забяспечваючы не толькі фізічнае аднаўленне, але і псіхічнае дабрабыт. Падчас сну адбываецца аднаўленне клетак і тканак. Глыбокі сон спрыяе выпрацоўцы самататрапіна — гармона росту, які адказвае за абнаўленне арганізма і рэгуляцыю абмену рэчываў. Гэта асабліва важна для аднаўлення пасля фізічных нагрузак і траўмаў.

Акрамя гэтага, якасны сон умацоўвае імунітэт. Падчас сну выпрацоўваюцца нейрамедыятары і мелатанін, якія дапамагаюць арганізму змагацца з інфекцыямі і ракавымі клеткамі, а недахоп сну зніжае ахоўныя сілы арганізма і робіць яго больш уразлівым да захворванняў. Сон неабходны таксама для нармальнай працы мозгу. У працэсе сну адбываецца апрацоўка і сартаванне інфармацыі, атрыманай за дзень, а гэта паляпшае памяць і здольнасць да навучання. Недахоп сну можа прывесці да праблем з увагай, пагаршэння рэакцыі і павышэнню верагоднасці памылак у паўсядзённым жыцці. Добры сон паляпшае настрой і зніжае ўзровень стрэсу, а дрэнны можа прывесці да дэпрэсіі і трывожных разладаў. Сон зніжае рызыку развіцця сардэчна-сасудзістых захворванняў, а яго недахоп можа спрыяць запаленчым працэсам у арганізме, што павялічвае рызыку дыябету, інсульту і іншых сур'ёзных захворванняў. Таксама сон уплывае на метабалізм і ўзровень лептыну і грэліну — гармонаў, якія адказваюць за апетыт. Недахоп сну можа прывесці да павелічэння вагі з-за зніжэння адчувальнасці да інсуліну і павышанага ўзроўню картызола.

Арганізм уладкаваны такім чынам, што для засынання тэмпературу цела неабходна знізіць. Каб засынаць было лягчэй, а сам сон быў мацней, рэкамендуецца падтрымліваць у спальні прахалодную (15-19 °C) тэмпературу паветра. Аднак калі канечнасці занадта халодныя, арганізм інстынктыўна паскарае крывацёк па ўсім целе і яго тэмпература значна павышаецца, а гэта, хутчэй, перашкаджае засынанню.

Чым дапамогуць шкарпэткі

Надзетыя на ногі шкарпэткі, наадварот, спрыяюць дыстальнай вазадылатацыі, то бок рэлаксацыі гладкай мускулатуры ў сценках крывяносных сасудаў канечнасцяў. З расслабленнем мускулатуры ў нагах павялічваецца прыток крыві да іх, а гэта дапамагае знізіць агульную тэмпературу цела. Такім чынам, арганізм атрымлівае сігнал, што пара спаць. Гэта скарачае час засынання і колькасць начных абуджэнняў, гэта значыць робіць сон больш моцным. Даследаванне 1999 года, апублікаванае ў часопісе Nature, паказала, што ступень пашырэння крывяносных сасудаў у скуры рук і ног, якая павялічвае страту цяпла ў канечнасцях, — лепшы фізіялагічны прадказальнік для хуткага пачатку сну.

Даследаванне паўднёвакарэйскіх навукоўцаў, праведзенае ў 2018 годзе, паказала, што гэтага пашырэння можна дасягнуць, надзеўшы на ногі шкарпэткі. У эксперыменце ўдзельнічалі шэсць здаровых добраахвотнікаў-мужчын, якія засыналі са спецыяльным датчыкам, надзетым на запясце, па чарзе то ў шкарпэтках, то без. Высветлілася, што ў тыя ночы, калі яны насілі шкарпэткі, ім патрабавалася на 7,5 хв менш, каб заснуць. Агульны час сну быў у сярэднім на 32 хв больш, колькасць начных абуджэнняў знізілася ў 7,5 разы, а эфектыўнасць сну (гэта значыць суадносіны фаз глыбокага і павярхоўнага сну) стала на 7,6% вышэй. Істотных жа адрозненняў у частаце сардэчных скарачэнняў, тэмпературы скуры і іх суб'ектыўных ацэнках сну не было. Асноўнае абмежаванне даследавання заключалася ў занадта маленькай выбарцы.

Іншы эксперымент, які вывучае ўплыў ступені пашырэння сасудаў ног на хуткасць засынання, правялі навукоўцы з Тайваня. Іх выбарка ўключала 43 жанчыны з дыягнаставаным гінекалагічным ракам пасля хіміятэрапіі, адна з распаўсюджаных пабочных з'яў ад якой — праблемы з засынаннем. Адным удзельніцам даследчыкі прапанавалі рабіць перад сном цёплую ванначку (41-42 °C) для ног працягласцю 20 хв., іншыя ж ніякіх дадатковых дзеянняў перад сном не рабілі. Удзельніцы эксперыменту ацэньвалі якасць свайго сну суб'ектыўна, адказваючы на пытанні аб тым, наколькі яны па адчуванні выспаліся, ці моцна спалі, наколькі моцную стомленасць адчувалі на працягу дня. У групе, якая рабіла перад сном ванначкі для ног, сон па ўсіх параметрах палепшыўся, прычым паляпшэнні наступалі пасля першай жа працэдуры і станавіліся ўсё больш выяўленымі з кожным наступным сеансам (усяго жанчыны рабілі такія ванначкі 14 дзён запар паралельна з курсамі хіміятэрапіі на працягу чатырох курсаў). Паляпшэнне сну пасля цёплай ванначкі для ног прадэманстравала і іншае даследаванне, у якім у якасці добраахвотнікаў выступілі 15 пажылых тайванцаў, што маюць праблемы са сном.

Навукоўцы з нідэрландскага інстытута нейранавук параўналі эфектыўнасць у дачыненні да сну цёплых ванначак для ног, ванначак з нейтральнай тэмпературай вады, шкарпэтак з падагрэвам і звычайных шкарпэтак. Яны падзялілі ўдзельнікаў на дзве групы: да 56 гадоў і пасля 56 гадоў; таксама ў кожнай групе былі людзі з бессанню і без. Усім удзельнікам “малодшай” групы дапамагалі хутчэй заснуць любыя шкарпэткі -- як з падагрэвам, так і без. Удзельнікам старэйшым за 56 гадоў, якія не пакутуюць бессанню, дапамагалі або звычайныя шкарпэткі, або цёплыя ванначкі для ног. Пажылым удзельнікам, якія пакутуюць бессанню, не дапамог ні адзін з метадаў.

Пры пэўных умовах шкарпэткі дапамагаюць не толькі заснуць, але і знізіць колькасць начных прыліваў у жанчын у менапаўзе і паменшыць сімптомы ў тых, хто пакутуе на сіндром Рэйна — у прыватнасці, выяўленасць спазмаў пераважна дробных канцавых артэрый і артэрыёл.

Разам з тым сон у шкарпэтках нельга назваць прыдатным для любых сітуацый. Перагрэў ног разам з высокай тэмпературай у спальні сам па сабе можа прывесці да частых абуджэнняў. Таксама такая практыка не падыдзе тым, у каго ёсць праблемы з кровазваротам або ацякаюць ногі. Акрамя таго, занадта тугія шкарпэткі могуць абмяжоўваць прыток крыві да ног і ступняў. 

Такім чынам, каб хутчэй заснуць, сапраўды неабходная дыстальная вазадылатацыя — пашырэнне сасудаў канечнасцяў, якое вядзе да астуджэння цела. Гэтага можна дамагчыся, як надзеўшы на ноч шкарпэткі, так зрабіўшы перад сном цёплую ванначку для ног. Як паказваюць даследаванні, шкарпэткі дапамагаюць хутчэй заснуць і паляпшаюць якасць сну. Таму апранаць іх перад сном, хутчэй, карысна, калі няма асаблівых супрацьпаказанняў.