Як ртуць зніжае працаздольнасць беларусаў

Кожны год ад забруджвання ртуццю Беларусь губляе больш за 3 мільёны долараў.

Штогод месцы, размешчаныя ў 15 краінах зблізку крыніц ртутнага забруджвання, недаатрымліваюць даходаў у 77,4 мільёна даляраў, гаворыцца ў новым даследаванні. І Беларусь не выключэнне.
Артыкул «Эканамічныя наступствы ўздзеяння ртуці ў кантэксце глабальнага пагаднення па ртуці: узроўні ртуці ў валасах і ацэнка страты эканамічнай прадуктыўнасці ў краінах, якія развіваюцца», апублікаваная ў часопісе «Экалагічны менеджмент» стала першым рэцэнзаваным даследаваннем, скіраваным на ацэнку эканамічных наступстваў забруджвання ртуццю ў краінах, якія развіваюцца і краінах з пераходнай эканомікай.
Каб ацаніць забруджванне ртуццю і яго эканамічныя наступствы, для даследавання адбіраліся валасы людзей з Албаніі, Бангладэша, Беларусі, Камеруна, Выспаў Кука, Індыі, Інданэзіі, Кеніі, Мексікі, Непала, Расіі, Шры Ланкі, Танзаніі, Тайланда і Уругвая. Выбіралі тых хто, жыве побач з хлоркава-шчолачнымі вытворчасцямі, цепластанцыямі, прадпрыемствамі па спальванні адкідаў, вытворчасцямі каляровых металаў, цэментнымі заводамі, у месцах, дзе ідзе саматужная і дробнамаштабная здабыча золата, побач з адкідамі і некаторымі іншымі, акрэсленымі ў Мінамацкай канвенцыі. Тэрыторыі са змяшаным забруджваннем таксама былі ўключаныя ў даследаванне.
Узроўні забруджвання ртуццю валасоў людзей, якія ўдзельнічалі ў даследаванні, даходзілі да 13,30 частак на мільён (ppm). Сярэднія ўзроўні ртуці вар'яваліся ад 0,48 ppm да 4,60 ppm па ўсіх 15 краінах. У валасах 61 адсотка ўдзельнікаў даследавання канцэнтрацыя ртуці перавышала 1 ppm — узровень, які прыкладна супастаўны з усталяванай Агенцтвам па ахове навакольнага асяроддзя ЗША рэферэнтнай дозай (штодзённым паступлення ртуці, якое не прывядзе да адчувальных шкодных наступстваў на працягу ўсяго жыцця). Абноўленыя вылічэнні гэтай дозы прывялі да ўсталявання гранічнага значэння ў 0,58 ppm. У валасах 73 адсоткаў удзельнікаў даследавання ўзровень ўтрымання ртуці быў роўны або перавышаў 0,58 ppm.
Ртутнае забруджванне у пераліку на страты балаў IQ насельніцтва, а потым і на грошы даследнікі ацанілі ў 77,4 мільёна даляраў штогод пры ўмове, што ў якасці рэферэнтнай дозы выкарыстоўваецца 1 ppm. Без выкарыстання ў падліках рэферэнтнай дозы страты ацэньваюцца ў 130 мільёнаў даляраў. Эканамічнае ўздзеянне, вылічанае пры адсутнасці рэферэнтнай ўзроўню, вышэй, паколькі маецца на ўвазе, што любы ўзровень ўздзеяння мецілртуці прывядзе да некаторай страты IQ, растлумачылі даследнікі.
Ацэнка эканамічных страт заснавана на зніжэнні IQ і яго ўплыве на патэнцыйную здольнасць зарабляць. Яна ўключае ў сябе зніжэнне кагнітыўных здольнасцяў, а таксама ўскосныя наступствы з-за пагаршэння дасягненняў у вучобе і скарачэння рабочай сілы.
«Нават невялікае зніжэнне IQ на індывідуальным узроўні можа мець надзвычай важнае значэнне на ўзроўні ўсёй групы насельніцтва, паколькі яно выклікае зрушэнне ў размеркаванні IQ і рост колькасці людзей, паказнікі якіх ніжэй нармальнага дыяпазону», — адзначаецца ў даследаванні.
Сувязь зніжэння IQ з прадукцыйнасцю працы была змадэляваная на аснове дадзеных з ЗША, якія сведчаць, што тэхналагічныя змены, звязаныя з эканамічным ростам, павялічваюць ўплыў IQ на прадукцыйнасць.
«Улічваючы, што тэхналагічны рост у краінах з нізкім і сярэднім узроўнем даходу, верагодна, вышэй, мы, хутчэй за ўсё, недаацанілі страты прадукцыйнасці працы з прычыны ўздзеяння метилртути», — падкрэсліваюць даследнікі.
— Перад намі — эканамічныя выкладкі, а не абстрактныя рызыкі і наступствы ўздзеяння ртуці на арганізм чалавека і навакольнае асяроддзе, — адзначыў у каментары «Экаідэя» дырэктар Цэнтра экалагічных рашэнняў Яўген Лабанаў.
Такія даследаванні, паводле яго ацэнкі, павінны матываваць урад, неадкладна прадпрымаць крокі па мінімізацыі ртутнага забруджвання. 
— Грунтуючыся на выніках гэтага даследавання, якое стала першым у сваім родзе, мы ўжо цяпер можам сказаць, што эканамічныя страты Беларусі ад забруджвання ртуццю складаюць больш за тры мільёны даляраў штогод, — канстатаваў эксперт. — У рэальнасці гэтыя лічбы, напэўна, значна больш — гэта стане зразумела, калі даследаванні будуць працягвацца і дэталізаваць.
Беларусь падпісала Канвенцыю Мінамата. Наступны крок, які краіна павінна зрабіць з мэтай мінімізацыі шкоды ад ртуці — ратыфікацыя міжнароднага дакумента.
Ртуць парушае працу нервовай сістэмы, нырак і сардэчна-сасудзістай сістэмы. Сусветная арганізацыя аховы здароўя сцвярджае, што «развіваюцца сістэмы арганізма (напрыклад, нервовая сістэма плёну) найбольш адчувальныя да таксічнага ўздзеяння ртуці... Іншыя сістэмы, якія могуць быць закрануты, уключаюць дыхальную сістэму, страўнікава-кішачны тракт, гематалагічныя, імунную і рэпрадуктыўную». Уздзеянне ртуці на чалавека адбываецца, галоўным чынам, праз спажыванне забруджанай рыбы, аднак, і прамое ўздзеянне пароў ртуці можа стаць істотнай лакальнай крыніцай забруджвання.
Паводле Заўтра тваёй краіны