Вусаты ёсць і тут. Ужо заўтра Малдову чакаюць лёсавызначальныя выбары і рэферэндум

У Малдове адначасова пройдуць выбары прэзідэнта краіны і рэферэндум аб уступленні ў ЕС. Што важна ведаць аб выбарчай кампаніі і маючым адбыцца галасаванні ў краіне?

Прэзідэнцкія выбары і рэферэндум аб уступленні Малдовы ў ЕС пройдуць у краіне ў адзін дзень — 20 кастрычніка 2024 года, піша DW. У дзень галасавання выбаршчыкі атрымаюць два бюлетэні. Першы, шэрага колеру, з пералікам кандыдатаў у прэзідэнты. А другі, фіялетавы, з тэкстам паправак у Канстытуцыю і пытаннем аб тым, ці падтрымліваюць яны змяненне Канстытуцыі з мэтай далучэння Малдовы да ЕС.

Каб галасаванне было прызнана сапраўдным, трэба пераадолець парог выбарчай яўкі ў 33%. Новым прэзідэнтам краіны стане кандыдат, які набраў абсалютную большасць галасоў. Калі ніхто не заручыцца такой падтрымкай, што найбольш верагодна, то праз два тыдні пройдзе другі тур прэзідэнцкіх выбараў.

Хто ў спісе кандыдатаў у прэзідэнты

У шэрым бюлетэні-11 прозвішчаў кандыдатаў у прэзідэнты Малдовы, але фаварытаў у цяперашняй прэзідэнцкай гонцы ўсяго два. Гэта дзеючы праеўрапейскі прэзідэнт Мая Санду, якая ідзе на другі тэрмін, і яе галоўны апанент, падтрыманы найбуйнейшай прарасійскай апазіцыйнай Партыяй сацыялістаў (ПСРМ), экс-генпракурор Малдовы Аляксандр Стаяногла.

Апытанне, праведзенае ў пачатку кастрычніка на партале незалежных сацыялагічных даследаванняў Votum.md, паказаў, што Мая Санду, якая набрала 45% галасоў, і Аляксандр Стаяногла з 25% галасоў лідзіруюць з вялікім адрывам. Трэці радок заняў лідар «Нашай партыі» Рэната Вусаты, яго падтрымліваюць 9% апытаных. Усяго ў даследаванні, якое праводзілася чатыры дні, узялі ўдзел амаль дзесяць тысяч чалавек, але яго экстранна спынілі праз спробу ботаў накруціць галасы за аднаго з апазіцыйных кандыдатаў.

Тым не менш лідарства гэтай жа тройкі кандыдатаў пацвердзілі і замеры экспертнай асацыяцыі WatchDog. Хоць вынікі, апублікаваныя 7 кастрычніка, аказаліся больш сціплымі: за маю Санду гатовыя прагаласаваць 36% выбаршчыкаў, за Аляксандра Стаяногла 10%, а за Рэната Вусатага 7,5%.

Рэйтынг вышэйпералічаных палітыкаў не аспрэчваюць і апытанні, праведзеныя структурамі, афіляваныя з рознымі палітсіламі. Яны жангліруюць лічбамі на карысць свайго кандыдата ў барацьбе за чацвёртае месца, каб высветліць узровень падтрымкі з прыцэлам на парламенцкія выбары, якія пройдуць праз год.

«Мы з Пуціным выдатна ладзілі»: Галоўнае з размовы Маска з Трампам

Ці будзе другі тур і колькі кандыдатаў з румынскімі пашпартамі

Адносіны паміж кандыдатамі ў прэзідэнты напружаныя. Так, спроба правесці дэбаты паміж лідзіруючай тройкай скончылася тым, што Майя Санду проста не прыйшла ў студыю грамадскага тэлеканала Moldova 1, дзе яе чакалі Аляксандр Стаяногла і Рэната Вусаты.

Сваю адмову дзейны прэзідэнт патлумачыла тым, што палова кандыдатаў — гэта стаўленікі алігарха Ілана Шора, які хаваецца ў Маскве, завочна асуджанага ў Малдове на 15 гадоў турмы за банкаўскае махлярства. Майя Санду іх не лічыць рэальнымі супернікамі, «бо іх прасоўвае злачынная група, а не грамадзяне». Але яна паабяцала паўдзельнічаць у дэбатах перад другім турам, калі ён адбудзецца.

Між тым прэзідэнцкая выбарчая кампанія не абышлася без кур'ёзаў. Лідар ПСРМ Ігар Дадон неаднаразова крытыкаваў цяперашняе кіраўніцтва краіны за наяўнасць другога — румынскага — грамадзянства. Але ЦВК высветліў, што ў яго стаўленіка, этнічнага гагауза Аляксандра Стаяногла таксама ёсць румынская пашпарт. Больш за тое, другое грамадзянства маюць 7 з 11 кандыдатаў у прэзідэнты Малдовы.

Рэферэндум вырашыць пытанне з еўраінтэграцыяй Малдовы

На рэферэндуме аб уступленні Малдовы ў ЕС выбаршчыкам трэба будзе адказаць на пытанне: «Ці падтрымліваеце Вы ўнясенне паправак у Канстытуцыю з мэтай далучэння Рэспублікі Малдова да Еўрапейскага саюза?». Варыянты адказу: «так» ці «не».

Першая папраўка тлумачыць, што далучэнне да ўстаноўчых дамоваў ЕС будзе ажыццяўляцца праз парламент. А другая прадугледжвае вяршэнства прававых актаў ЕС над палажэннямі ўнутранага заканадаўства Малдовы, якія супярэчаць ім. Гэта значыць, нават у выпадку прыходу да ўлады прарасійскіх партый яны больш не змогуць прымаць законы, якія ідуць насуперак з праеўрапейскім курсам.

У рэферэндуме бяруць удзел 15 палітычных партый, сярод якіх толькі дзве — камуністы (ПКРМ) і падкантрольная Шору партыя «Адраджэнне» — агітуюць супраць інтэграцыі краіны ў ЕС. Сам Ілан Шор не хавае, што яго задачай з'яўляецца правал плебісцыту.

Азербайджан. Выбары дзеля клімату

Спецслужбы Малдовы супраць расейскіх грошай Ілана Шора

Спецслужбы Малдовы змаглі адсачыць шляхі перадачы грошай і метады подкупу выбаршчыкаў з боку збеглага алігарха. За верасень былі выяўленыя рэкордныя пераводы сродкаў у аб'ёме больш за 15 мільёнаў долараў. Паліцыя выявіла 130 тысяч грамадзян, якія ўваходзяць у структураваную сетку Ілана Шора, грошы якім пераводзіліся з Расіі.

Сродкі паступалі ў Малдову праз дадаткі «Прамсувязьбанка» і банкаўскія карты «Мір», а абнаяўніваліся кур'ерамі на тэрыторыі Прыднястроўя. Сярод іх былі заўважаныя, як мінімум, два дзясяткі святароў малдаўскай мітраполіі РПЦ.

Толькі за тры дні з 8 па 10 кастрычніка паліцыя правяла 115 ператрусаў у кіраўнікоў раёнаў і актывістаў сеткі ў рамках крымінальнай справы аб незаконным фінансаванні палітычных партый і электаральнай карупцыі. У гэтыя ж дні ў месенджары «Тэлеграм» на запыт Нацыянальнага інспектарату расследаванняў былі заблакаваныя 15 каналаў і 95 чат-ботаў, звязаных з Іланам Шорам.

Выбары для дыяспары пры мінімальным удзеле Расіі

На выбарах і рэферэндуме за мяжой будзе адкрыты 231 выбарчы ўчастак, і гэта рэкордная колькасць. Напрыклад, у 2020 годзе іх было ўсяго 139. ЦВК Малдовы ўстанавіў наклад бюлетэняў для ўчасткаў за мяжой у 852 тысячы бюлетэняў, і гэта пры агульнай колькасці выбаршчыкаў згодна з Дзяржрэестрам 3,3 мільёна.

Больш за ўсё участкаў адкрыецца ў Італіі, Германіі і Францыі. А вось у Расіі іх будзе ўсяго два-і абодва ў пасольстве Малдовы ў Маскве. ЦВК гэта патлумачыў пагрозамі бяспекі ў Расіі, якая вядзе агрэсіўную вайну супраць Украіны. Кожны з участкаў атрымае не больш за пяць тысяч бюлетэняў.

Рашэнне выклікала крытыку з боку апазіцыі. У ПСРМ палічылі, што МЗС «сабатуе правядзенне галасавання малдаўскіх грамадзян на тэрыторыі РФ». А адзін з паплечнікаў Ілана Шора, кіраўнік Кангрэсу расійскіх суполак Малдовы Валерый Кліменка, прыгразіў зваротам да прэзідэнта РФ і Дзярждумы з просьбай не прызнаваць вынікі галасавання. Акрамя таго, Кліменка ўжо звярнуўся да Уладзіміра Пуціна з просьбай «аб абароне расійскіх суайчыннікаў у Малдове».