«Крэматорыі плавяцца. Людзі паміраюць як сабакі». Як у Індыі лютуе COVID-19

30 красавіка Індыя абнавіла чарговы рэкорд па захворванні COVID-19 — колькасць новых выпадкаў дасягнула 386452 чалавек. У краіне кожныя 4 хвіліны памірае па адным жыхару, крэматорыі перапоўненыя. «Настоящему времени» ўдалося пагаварыць з жыхарамі адразу некалькіх штатаў: па іх словах, выжыць цяпер могуць толькі тыя, у каго ёсць грошы і сувязі на чорным рынку — менавіта там даводзіцца купляць неабходнае абсталяванне, якога няма ў бальніцах.

Колькасць выпадкаў новых заражэнняў у Індыі 30 красавіка дасягнула 386 452 чалавек — гэта максімальныя паказчыкі з пачатку пандэміі, адзначылі ў Міністэрстве аховы здароўя краіны. Цяпер Індыя займае другое месца ў свеце пасля ЗША. Усяго за час пандэміі ў Індыі было зарэгістравана больш за 18,7 млн чалавек, якія захварэлі каронавіруснай інфекцыяй (памерла 208 тысяч чалавек).

«Кіслародны балон каштуе як тры зарплаты мэнэджара сярэдняга звяна»

«Тыя жахі, пра якія пішуць у сусветнай прэсе аб сітуацыі ў Індыі, не адлюстроўваюць цалкам таго, наколькі дрэнна ідуць справы ў краіне», — кажа Уллекх (Ullekh NP), журналіст, які жыве ў Нью-Дэлі. Афіцыйныя звесткі аб смяротнасці суразмоўца называе прыніжанымі: «Каб зразумець, наколькі яны заніжаныя, дастаткова проста паглядзець на працу крэматорыяў — яны перагружаныя і не спраўляюцца з колькасцю памерлых». Ён упэўнены: галоўны крызіс яшчэ наперадзе, бо пік другой хвалі ў Індыі яшчэ не пачаўся — ён чакаецца ў траўні.

«У правінцыях вельмі шмат вёсак, дзе няма ніякіх бальніц у радыусе 200 км. Гэта значыць, што няма звестак аб хворых і памерлых у гэтых населеных пунктах», — кажа прадпрымальнік Шамір Бабу (Shameer Babu), які жыве ў штаце Керала. Ён распавядае, што мясцовыя ўлады падвяргаюць ціску медыкаў, калі тыя скардзяцца на адсутнасць абсталявання: Бабу прыводзіць у прыклад штат Утар-Прадэш (Uttar Pradesh), дзе кіраўнік мясцовай адміністрацыі Ёгі Адзіт'янат прыгразіў прыцягнуць да адказнасці, — напрыклад, канфіскоўваць ўласнасць — тых, хто заяўляе пра недахоп кіслародных канцэнтратараў (яны неабходныя пацыентам з COVID-19 з шырокай паразай лёгкіх, каб тыя маглі дыхаць). Тых, хто задае лішнія пытанні, улады называюць «антынацыяналістамі».

Але ў бальніцах сапраўды не хапае ні лекаў, ні тых самых кіслародных канцэнтратараў, кажуць суразмоўцы. «Людзі паміраюць як сабакі, задыхаючыся. І выжываюць толькі тыя, у каго ёсць грошы, сувязі на чорным рынку і каму пры ўсім пры гэтым пашанцавала паспець гэтым усім скарыстацца», — распавядае журналіст Уллекх. Ён падкрэслівае: такая катастрафічная сітуацыя склалася не толькі ў Нью-Дэлі, але і ў іншых найбольш населеных штатах, такіх як Махараштра і яго сталіца Мумбаі.

Калі цёшча Уллекха захварэла каронавірусам, высветлілася, што ў бальніцы ёй дапамагчы не могуць: яе няма куды пакласці і выдаць кіслародны канцэнтратар таксама не атрымаецца, паколькі яны даўно скончыліся. «Лекары параілі нам самім купіць кіслародны балон, каб лячыць яе дома. Аднак дазволіць сабе такую куплю могуць нешматлікія: балон каштуе ў пяць-шэсць разоў даражэй, чым да пандэміі, — як тры зарплаты мэнэджара сярэдняга звяна», — кажа Уллекх. «Таго, што ў цябе ёсць грошы і ты знайшоў прадаўца праз знаёмых, можа апынуцца ўсё роўна недастаткова — на балоны такі попыт, што на іх цэлая чарга», — дадае журналіст. Яго цёшчы пашанцавала: кісларод ўдалося купіць, ёй стала лепш.

Акрамя таго, перагружанасць бальніц з-за ковіда прыводзіць да трагічных наступстваў для пацыентаў з іншымі дыягназамі. Як распавёў Харприт Сінгх (Harpreet Singh), яго сям'я жыве ў штаце Пенджаб (Punjab), дзе сітуацыя з COVID-19 таксама крытычная. «Людзі аддаюць перавагу не трапляць у медустановы, таму што яны ведаюць: яны могуць не выйсці адтуль жывымі», — кажа Сінгх. Яго бабуля нядаўна перанесла сардэчны прыступ. Калі яе прывезлі ў бальніцу, ёй укалолі прэпарат (як лічыць сям'я, няправільна падабраны), і жанчына памерла. Акрамя таго, па словах Сінгха, людзі настолькі баяцца заразіцца каронавірусам, што многія з іх не забіраюць целы сваіх родных, памерлых ад інфекцыі, з бальніц. «Менавіта таму ў краіне такая крытычная сітуацыя з крэматорыямі: бальніцы перадаюць целы памерлых туды, і крэматорыі не спраўляюцца з такой нагрузкай — дзесьці плавяцца печы, дзесьці астанкі спальваюць ўжо на вуліцы», — кажа Сінгх.

«Улады пакінулі нас на літасць прыроды»

Адказнасць за сітуацыю ў краіне суразмоўцы ўскладаюць на ўрад Індыі на чале з прэм'ер-міністрам Нарэндра Модзі. «Тое, што краіна апынулася абсалютна не гатовая да другой хвалі каронавіруса, — гэта віна ўладаў. Гэта іх злачынства супраць чалавечнасці», — перакананы Уллекх. Ён нагадвае: пасля першай хвалі ўлады абяцалі пабудаваць новыя бальніцы, забяспечыць іх абсталяваннем і медыкаментамі. Цяпер высвятляецца, што не было зроблена нічога.

Акрамя таго, па словах суразмоўцаў, урад на чале з Модзі дапусціў каласальныя памылкі падчас першай хвалі. Так, нагадвае Аджай Камалакаран (пісьменнік, які жыве ў Мумбаі), аб усеагульным лакдауне было абвешчана за чатыры гадзіны да яго пачатку. «Гэта прывяло да панікі па ўсёй краіне — пачынаючы з стоўпатварэнняў ў супермаркетах і заканчваючы масавай міграцыяй. Прадстаўнікі працоўнага класа, напрыклад, у тэрміновым парадку пакідалі вялікія гарады і перамяшчаліся ў вёскі, дадому — часцяком пешшу», — кажа Аджай. Як нагадвае Уллекх, дома гэтым людзям былі не вельмі і радыя: сваякі і суседзі асцерагаліся, што тыя, хто вярнуўся, прынеслі ў вёскі COVID-19. Акрамя таго, з-за таго, што былі перакрытыя межы паміж штатамі, узніклі праблемы ў ланцужках паставак — як прадуктаў, так і медыкаментаў.

На думку суразмоўцаў, улады не толькі дрэнна арганізавалі лакдаўн, але і паспяшаліся яго завяршыць. Адной з ключавых памылак у гэтым плане Уллекх называе тое, што ўлады дазволілі ў лютым 2021 года правесці свята Кумбха-мелу («Свята збана») у Харыдварэ — лічыцца, што абмыванне ў рацэ Ганг дапамагае ачысціцца ад грахоў. Сёлета арганізатары чакалі, што колькасць паломнікаў дасягне 150 млн чалавек. «Гэта стала адным з ключавых фактараў, якія справакавалі пачатак другой хвалі каронавіруса ў Індыі», — перакананы Аджай. Акрамя таго, нагадвае пісьменнік, распаўсюджванню COVID-19 у гэты раз спрыялі выбары ў некалькіх штатах, якія таксама дазволілі праводзіць.

Са свайго боку, улады ігнаруюць крытыку ў свой адрас і абвінавачваюць безадказнае насельніцтва. «Урад перакладае адказнасць за тое, што адбываецца на тых жыхароў, хто не выконвае меры перасцярогі — не носіць маску і збіраецца групамі», — кажа Аджай.

У выніку, на думку Уллекха, жыхары Індыі апынуліся прадастаўлены самі сабе. «Улады пакінулі нас на літасць прыроды — і механізмаў эпідэміі: нам застаецца чакаць, калі другая хваля пойдзе на спад сама па сабе», — перакананы журналіст.