Ігнацы Лаёла: стваральнік таямнічага ордэну Езуітаў

У дзень памяці сьвятога Ігнацыя Лаёлы згадаем асноўныя этапы яго жыцьця і дзейнасьці і распавядзем, чым сёньня займаюцца езуіты. Калісьці яны ўзначалілі контррэфармацыю, а ў Беларусі мелі шырокае прадстаўніцтва. Быць езуітам – дагэтуль ганаровае званьне. А прадстаўніком ордэна зьяўляецца сёньняшні Папа Францішак

Пачаткі

Нарадзіўся герой артыкула ў 1491 годзе ў краіне Баскаў на поўначы сучаснай Гішпаніі. Ігнацый, якога назвалі Іньіга Лопэс дэ Лаёла, паходзіў з вядомай шляхетнай сям'і. У маладосьці яшчэ нічога не выдавала яго далейшай рэлігійнай дзейнасьці. Іньіга быў пажам у двары мясцовага шляхціча, стаў вайскоўцам, жыў цалкам сьвецкім жыцьцём і марыў пра баявую славу. Аднак яго лёс атрымаў новы вэктар у 1521 годзе падчас бітвы пры Памплоне, калі французскае гарматнае ядро разьбіла яму правую нагу.

Падчас свайго доўгага і пакутлівага ачуняньня Лаёла перажыў глыбокае духоўнае навяртаньне. Звычайнае для таго часу чытаньне рыцарскіх прыгодаў было замененае на «Жыцьцё Хрыста» і «Жыцьці сьвятых». Зьмена не была імгненнай, гэта была трансфармацыя, якая характарызавалася глыбокім самааналізам і падвышанай духоўнай чульлівасьцю.

Яго цягнула не да эфэмернага задавальненьня зямной славы, але да трывалай радасьці, якую ён адчуваў, калі разважаў пра жыцьцё Хрыста і сьвятых. У яго сэрцы зьявілася новая мара – не аб зямных ушанаваньнях, а аб нябесных.

Полацкая езуіцкая акадэмія: праіснавала восем гадоў, выпусціла знакавых асоб

Пасьля ачуняньня Іньіга Лаёла зьдзейсьніў паломніцтва да сьвятога месца Мансэрат, дзе сымбалічна пасьвяціў сябе ў рыцары перад Чорнай Мадоннай. Там ён склаў сваю ваенную вопратку і прыняў простую вопратку пілігрыма. Ён сышоў у пячору ў Манрэсе прыблізна на год. Там адбываліся яго суровыя пакаяньні і духоўныя практыкаваньні, якія пазьней лягуць у аснову для знакамітых «Духоўных практыкаваньняў» — набору малітваў і сузіральных практыкаў, прызначаных дапамагчы людзям паглыбіць адносіны з Богам.

Сьвятар

Аднак Лаёла разумеў, што адсутнасьць фармальнай адукацыі абмяжоўвае яго здольнасьць эфектыўна служыць Богу. Такім чынам, у трыццаць гадоў ён прыняў незвычайнае рашэньне вярнуцца ў школу. Ён вывучаў латынскую мову з дзецьмі ў Барсэлёне, перш чым перайсьці ва ўнівэрсітэт Алькалы, каб вывучаць тэалёгію, а потым у Парыжскі ўнівэрсітэт.

У Парыжы Іньіга жыў у невялікім пакоі з двума суседзямі — Францішкам Ксаверыем і Пітэрам Фабэрам. Гэтыя людзі разам з чатырма іншымі пазьней стануць заснавальнікамі Таварыства Езуса (Ордэн Езуітаў). Іх прывабіла духоўная харызма Лаёлы, яго акцэнт на асабістай рэформе, адданасьці і служэньні іншым.

Лаёла быў пасьвечаны ў сьвятары ў 1537 годзе ва ўзросьце 46 гадоў.

Да таго часу, калі Лаёла стаў сьвятаром, невялікая група паплечнікаў вырасла. Яны пачалі разглядаць магчымасьць стварэньня рэлігійнага ордэна, які стаў бы Таварыствам Езуса. Аднак толькі ў 1540 годзе, пасьля працяглай распрацоўкі статута і неаднаразовых зваротаў у Ватыкан, Папа Павал III афіцыйна заснаваў Езуіцкі Ордэн.

Езуіты

У 1534 годзе на сьвята Ўнебаўзяцьця Лаёла і яго шэсьць паплечнікаў сабраліся ў капліцы Сэн-Дэні на Манмартры ў Парыжы і прынялі абяцаньні беднасьці, цноты і пілігрымкі ў Сьвятую Зямлю. Калі гэтае падарожжа было б немагчымым, яны паабяцалі ахвяраваць сябе на службу Папе Рымскаму.

«Рэлікты рэлігіі і міфалогіі». Ці пазычаў Ян Баршчэўскі сюжэты ў езуітаў?

Невялікая група мужчынаў адправілася ў Італію пасьля сканчэньня навучаньня, яны спадзяваліся паехаць у Ерузалем. Але вайна ў Міжземным моры зрабіла падарожжа немагчымым, і яны замест пілігрымкі вярнуліся ў Рым, дзе прапанавалі свае паслугі Папе Паўлу III. У гэты час яны пачалі называць сябе «Сябры ў Пану».

У Рыме яны служылі бедным, навучалі дзяцей і служылі прастытуткам, што часта сутыкалася з падазрэньнямі і варожасьцю з боку тых, хто не разумеў іх намеры. Тым не менш, яны заставаліся непахіснымі, каб служыць «там, дзе была найбольшая патрэба».

Папа Павал III убачыў патэнцыял гэтых людзей і ў 1540 годзе пасьля пільнага разгляду зацьвердзіў іх новы ордэн — Таварыства Езуса. Езуіты першапачаткова не мелі сваіх касьцёлаў. Акрамя таго, яны прынялі ўнікальнае чацьвёртае манаскае абяцаньне наўпроставага паслушэнства Папу Рымскаму.

Іньіга стаў Ігнацыем. Акрамя таго ён стаў і кіраўніком, генэралам Ордэна. Ён склаў езуіцкія статуты, якія кіравалі ордэнам і падкрэсьлівалі неабходнасьць адукацыі і зьяўленьня езуітаў у адказ на розныя патрэбы Касьцёла ва ўсім сьвеце.

Контррэфармацыя

Калі ў адказ на пратэстанцкую Рэфармацыю ўспыхнула Контррэфармацыя, езуіты сталі вырашальнай сілай у адраджэньні каталіцкага касьцёла. Яны адстойвалі вучэньне Касьцёла, супрацьстаялі пратэстанцім уплывам і працавалі над адукацыяй як духавенства, так і сьвецкіх.

Езуіты пад кіраўніцтвам Ігнацыя Лаёлы адчынялі школы, калегіюмы і сэмінарыі. Яны стваралі сетку навучальных устаноў па ўсёй Эўропе, у тым ліку і ў Вялікім Княстве Літоўскім.

Засяроджанасьць езуітаў на адукацыі ў спалучэньні зь іх гатоўнасьцю да ўзаемадзеяньня з сучаснай культурай і ведамі зрабілі іх надзвычай эфэктыўнымі ў барацьбе Контррэфармацыі за сэрцы і розумы.

Рэпрэсаваны беларускі езуіт складзе апошнія вечныя манаскія абяцанні

Акрамя таго, езуіты сталі выдатнымі місыянэрамі. Яны падарожнічалі па новых землях, каб распаўсюджваць Эвангельле. Сьвяты Францішак Ксаверы быў выдатным прадстаўніком езуітаў.

Здароўе Ігнацыя Лаёлы пачало пагаршацца ў пачатку 1550-х гадоў. 31 ліпеня 1556 года ён памёр ва ўзросьце 65 гадоў.

Сьвяты

Працэс кананізацыі Ігнацыя пачаўся пры Папе Паўле V і завяршыўся пры Папе Рыгору XV. У працэсе кананізацыі Касьцёл таксама разглядаў цуды, прыпісаныя заступніцтву Ігнацыя, істотныя доказы сьвятасьці.

У выпадку Ігнацыя Лаёлы былі прынятыя два цуды. Першы ўключаў вылекаваньне цяжкага абсцэсу ў калене чалавека на імя Габрыэль дэ Фантэн у 1609 годзе. Другі цуд адбыўся ў 1615, калі набожная кабета Дона Андрэа была цудоўным чынам вылекаваная ад небясьпечнага для жыцьця стану пасьля малітвы праз заступніцтва Ігнацыя.

У 1622 годзе Папа Рыгор XV афіцыйна абвесьціў Ігнацыя Лаёлу сьвятым Каталіцкага Касьцёла. Гэтая кананізацыя была часткай шэрагу кананізацый, у якую ўваходзілі іншыя буйныя дзеячы Контррэфармацыі, такія як паплечнік Ігнацыя сьвяты Францішак Ксаверы і сьвятая Тэрэза Авільская.

Ліквідацыя і аднаўленьне Ордэна

Драматычнай старонкай у гісторыі ордэна несумненна зьяўляецца яго ліквідацыя ў 1773 годзе і наступнае аднаўленьне ў 1814.

Разам з тым у Вялікім Княстве Літоўскім езуіты працягнулі сваю працу напрацягу афіцыйнай забароны Ордэну.

Сьвяты Ігнацы Лаёла ўвасабляе ідэю «Ad Maiorem Dei Gloriam» – дзеля большай хвалы Бога – навучае нас, што нават сярод выпрабаваньняў і пераўтварэньняў можна знайсьці шлях, які вядзе бліжэй да Бога.

Яго бачаньне «сузіральніка ў дзеяньні» па-ранейшаму пранікае ў езуіцкі дух і сёньня. Ён фармуе сьветапогляд незьлічоных людзей, якія навучаюцца ў езуіцкіх школах і ўнівэрсітэтах па ўсім сьвеце.Самым знакамітым езуітам нашага часу зьяўляецца Хорхэ Марыё Бэргольё, які ў 2013 годзе быў абраны Папам і ўзяў новае імя – Францішак.