Агароджа з мацюкоў
Пашчасціла натрапіць на схаванае ў сасновым лесе возера паабапал якога — закінутыя вёскі ды нераскатаныя дарожкі. І вось нават тут, сярод імшыстай цішыні, ля чорнай тарфяной вадзіцы, адзіноты не знайшлося. У хмызняку ля цяпельца варушылася невялічкая кампанія мясцовых.
І вось здавалася б: шэсць чалавек на немалое возера, хіба гэта многа? Хіба мы мусім перашкаджаць адно аднаму, калі з іншага краю таго возера нават покрыкаў іншага гурту ўжо не чутно? Але, як высветлілася, можам! Каб прайсці на другі бераг, трэба было пратопаць зусім побач з іх цяпельцам, сцежка ў багністай глебе — адна. І абысці іх далікатней, не набліжаючыся, не выпадала. І вось калі яны пачулі мае крокі, калі пабачылі постаць сярод галін, то пачалі рагатаць, уключылі музло, карацей, выдалі гэткіх стэрэатыпных «мясцовых» з анекдотаў і страшных гісторый.
Я, ідучы сцежкаю, адышоў глыбей у лес, і вось што цікава: яны амаль адразу сцішылі музыку, і рогат разгублена згарнуўся. І гэта якраз зразумела — каму ахвота абражаць лес Лепсам? Але як толькі мая фігурка паказалася ля берага насупраць іх, усё ўзнавілася: і рогат, і Лепс, і выкрыкі. Адзін скочыў у ваду, узняўшы такі пук пырскаў, быццам у ваду даў нырца слон. Як купаецца слон, я бачыў у Чытуане і мізансцэну магу ўявіць. Засмучаны гэткай вітальнасцю, я адышоў па беразе ўглыб возера і проста схаваўся з іх вачэй. І гэта спрацавала: хутка яны перайшлі паміж сабой на даверлівы паўголас, выключылі музыку, мацюкі, можа, і не зніклі, але зрабіліся нячутнымі.
І раптам я зразумеў адказ на пытанне, што свідравала мне мозг кожны раз, калі з намётам і вудай я выпраўляўся на лясныя азёры па цішыню і знаходзіў замест яе вусціш уключаных напоўніцу аўтамабільных дынамікаў з суседняй стаянкі.
Пытанне тое вельмі простае: нашто яны гэта робяць?
Адказ працяў мяне сваёй відавочнасцю. Яны ўключаюць свае How deep is your love не дзеля таго, каб злавіць ад гэтага кайф. Не, роў музыкі тут з’яўляецца нечым кшталту гукавай агароджы, якая бароніць прыватную прыгажосць. Якая (прыгажосць) заўважна меркне дзякуючы маскіроўцы з папсы, рогату і мацюкоў, але ўсё ж такі застаецца хаця б «іхнай».
Велізарная краіна амаль сто гадоў жыве без паняцця «маё», якое можна было б распаўсюдзіць на рэчы, буйнейшыя за двухпакаёўку ці лецішча. Мы прыязджаем у лес, і мы ў ім — не гаспадары і нават не госці. Мы ў ім — жыхары заводскага інтэрната, адно што з прыватнай кухняй, ролю якога грае вогнішча ля намётаў (ванны пакой у выглядзе таго самага возера ў нас, як у любой нармальнай абшчазе, якраз агульны). І няма ніякіх падстаў — ні легальных, ні крымінальных — выпіхваць таго, хто ўзмасціўся непадалёк ад цябе на возеры, пра якое ты казаў сыну, што яно «тваё». І вось каб адвадзіць тых, хто прыйшоў «да цябе» на возера, ты бярэш з сабой проста да вады сваю тачылу. І ўключаеш на ёй Лепса на ўсю Лепсаву лютую «мошчнасць». Так, каб з соснаў ад вібрацыі адлятала кара, а барсукі і вавёркі вучыліся тверку нават супраць свайго жадання.
Гэтая агідная музыка, гэтыя выкрыкі з цемры, гэтыя бясконцыя мацюкі ў месцах, дзе варта было б красаваць супольнай моўчадзі, — яны ад пачуцця неабароненасці. Ад няздольнасці вылучыць хаця б ускраек таго лесу толькі для сабе і назаўсёды. І (памылковага) адчування, што калі не адштурхнуць суседзяў, не шпурнуць у іх сваё «умпца-ца», яны гэты лес і гэтае возера ў цябе скрадуць назаўсёды. І вось адпачынак ператвараецца ў зласлівае меранне памерамі тачак, дэцыбеламі акустычных сістэм.
У Бангкоку і Токіа ветлівым лічыцца не размаўляць па тэлефоне ў публічным транспарце. Каб паважаць цішыню астатніх. Жыхары буйных гарадоў добра ведаюць, які гэта падарунак — адсутнасць гукаў.
Цікава, дарэчы, што дзяржава, якая пачынае караць ужо нават за бруд, пакінуты на намётавых стаянках, не звяртае ўвагі на тое, у якія акустычныя сметнікі ператварыліся нашыя месцы адпачынку. Дзіўна, што гэтыя «прэдседацелі», хворыя на добраўпарадкаванне і размалёўку камянёў на ўзбочынах, не ўпарадкоўваюць гукавае вымярэнне сваіх грамадзян. Ды і самі, калі апынуцца сярод дрэваў, пачынаюць шукаць, што б такое ўключыць гучнейшае.
Нашыя продкі, якія валодалі хацінамі, схаванымі ў пушчах, хадзілі сярод дубоў ды ялін гаспадарамі. Ніхто не мог прыехаць знекуль і на роўных з імі правах адбудаваць свой дом на іх разорах. Яны былі спакойныя і годныя, яны весяліліся на вяселлі, танчылі на Купалле, але ў лесе слухалі лес. Свой лес.
Як кажуць будысты, усё зло Зямлі паходзіць ад неразумення. І калі прачуць матывы заўзятараў няўчаснага гукаўзмацнення, калі адчуць сябе адным з іх (а ўсе мы роўныя ва ўласнай пастаўленасці ў сітуацыю ляснога інтэрната), можна выпрацаваць эмацыянальны антыдот на іх дураслівыя паводзіны.
Яны скрыгочуць басамі там, у цемры, таму, што баяцца цябе. Яны такім чынам не кідаюць табе выклік, не завіхаюцца, не нарываюцца, а спрабуюць абараніць сваё. Уласную стаяначку. Намёт. Цяпельца. Жанчын. Яны зыходзяць з таго, што да людзей, у якіх так гучна а палове трэцяй буркоча Вячаслаў Дабрынін, ніхто не сунецца. Ніхто не скіне іх з наседжаных пнёў. Ніхто не зассыць ім вуглі. Не наблюе на грыль з курай ды шашлычкамі.
Насамрэч яны не менш тонкія істоты, чым ты. Яны не горш за цябе разумеюць, што ў лесе варта паводзіць сябе так, каб былі чутныя перамаўленні птушак. Ім хочацца застацца сам-насам з задумлівым маналогам зязюлі, пачуць таропкі постук дзятла.
То выйсце простае: не варта спаборнічаць з імі! Трэба ўхіліцца ад супрацьстаяння, перайсці на шэпт з сябрамі, выключыць музло, якое бухае з тваёй тачкі, і паказаць хлапцам, што іх атачае прыязны і прыгожы свет. Яны абавязкова сцішацца. І запануе прыгажосць.