Выпускніца юрфака: Здзіўляе, як маладыя суддзі здзяйсняюць беззаконне

Аб маральным выбары юрыстаў-пачаткоўцаў.

Насця (імя зменена) скончыла юрыдычны факультэт аднаго з беларускіх ВНУ, таму што марыла стаць суддзёй. Аднак пасля ўніверсітэта яна не толькі адмовілася ад жадання працаваць у судзе, але нават не пайшла на ўрачыстае ўручэнне дыпломаў і выпускны.

Дзяўчына распавяла «Салідарнасці», чаму яна змяніла сваё рашэнне і што збіраецца рабіць далей:

— Яшчэ ў 11-м класе я вырашыла ісці ў юрыспрудэнцыю. Мне было цікава дзяржаўнае кіраванне і заканадаўства. Я хацела працаваць у судзе, а менавіта — суддзёй па крымінальных справах.

Мне заўсёды здавалася, што ў нас не зусім справядлівая судовая сістэма, што часта даюць людзям незаслужана вялікія тэрміны. У беларускім заканадаўстве не прапісаны выразныя рамкі. Да прыкладу, у артыкуле Крымінальнага кодэкса паказана, што пакаранне можа быць ад 6 да 15 гадоў, але канкрэтны тэрмін прызначае суддзя, і чым ён кіруецца ў гэты момант, нормамі закона або сваім настроем, незразумела. Мне хацелася стаць суддзёй і выпрацаваць сістэму — больш справядлівую і зразумелую.

У верасні 2020 года, успамінае суразмоўніца, у яе універсітэце, як і ў многіх іншых ВНУ краіны, пачаліся акцыі пратэсту.

— У нас яны не былі асабліва масавымі і працяглымі. Але былі студэнты, якія далучаліся да маршаў у горадзе і хадзілі на іншыя акцыі.

Наогул, на гэтую тэму размаўлялі ў сацсетках і чатах усе мае аднакурснікі. Склаўся касцяк тых, хто не баяўся выступаць адкрыта. Такіх хлопчыкаў і дзяўчынак, якія былі актыўна настроены на падтрымку пратэстаў, было няшмат. Быў момант, калі мы вырашылі выказаць пратэст ўсёй групай і дамовіліся не прыходзіць на пары, але, на жаль, палова ўсё роўна прыйшла, не думаючы пра тое, што такім чынам яны падстаўляюць сваіх аднагрупнікаў, — кажа Насця.

Дзяўчына лічыць, што галоўнай перашкодай для выражэння пазіцыі стаў страх:

— Абсалютная большасць хлопцаў падтрымлівалі пратэстныя настроі, але баяліся неяк выказваць свае думкі ў сілу розных абставінаў. Бюджэтнікі, напрыклад, перажывалі, што іх выселяць з інтэрната або пазбавяць стыпендыі. Таму, у асноўным, у пратэстныя шэрагі ўліваліся тыя, хто вучыўся на платнай аснове і здымаў кватэры.

На жаль, сярод нас вельмі шмат людзей, якія ў прынцыпе баяцца выказваць сваё меркаванне. У нас жа яшчэ са школы ўсе ведаюць, што калі тваё меркаванне не супадае з меркаваннем выкладчыка, — будзе нізкая ацэнка. Пасля гэтага многія перастаюць выказвацца. У далейшым тое ж самае адбываецца ў універсітэце.

Яшчэ многія студэнты робяць нешта пад ціскам бацькоў. Колькі сярод нас тых, хто ідзе на юрфак, таму што мама з татам хочуць, каб сын стаў юрыстам, а не таму што гэта пакліканне. У такіх хлопцаў зламаная воля яшчэ бацькамі, яны прывыклі, што іх жаданняў ніхто не чуе, прывыклі, што выбару ў іх няма. Вось і слухаюць, спачатку маму з татам, потым начальніка.

Нядзіўна, што цяпер столькі маладых суддзяў выносяць гэтыя прысуды, наогул згаджаюцца на ўсё, — разважае выпускніца.

Маладая юрыстка ўпэўненая, што сённяшнія суддзі аддаюць справаздачу сваім дзеянням.

— Мяне здзіўляе, вядома, як, перш за ўсё, маладыя суддзі ідуць на повадзе ва ўладаў, здзяйсняючы беззаконне. Я ведаю некаторых нашых былых выпускнікоў і дзіўлюся, як яны, у свае 25-26 гадоў, ужо штампуюць абсалютна несправядлівыя прысуды. Бо яны, напэўна, разумеюць, што гэта незаконна.

Не думаю, што чалавек, які адвучыўся на юрыдычным факультэце, не разумее таго, што выносіць неправасудныя прысуды, здзяйсняючы тым самым крымінальнае злачынства.

Яны спрабуюць тлумачыць гэта магчымасцю зарабіць грошы. Бо людзі, якія займаюцца крымінальным правам, як я мяркую, наўрад ці могуць знайсці іншую працу. Ім трэба альбо мяняць кваліфікацыю, альбо спецыяльнасць. У адвакатуру ісці таксама баяцца, таму што бачаць, што дзеецца з адвакатамі.

Але ёсць і смелыя людзі, у тым ліку сярод суддзяў, якія знайшлі ў сабе сілы звольніцца ці хаця б не выконваць гэтых жудасных загадаў.

Я ўважліва сачыла за «справай студэнтаў» — гэта вельмі смелыя маладыя людзі. Апошняе слова кожнага з іх было моцным. Мне вельмі прыемна ўсведамляць, што ў нас такое пакаленне, і што я да яго належу, — кажа Насця.

Выпускніца юрфака ўпэўненая, што сёння апалітычным не можа быць ні адзін чалавек, які любіць сваю краіну:

— Я лічу, што ў цяперашніх умовах мы, юрысты, якія добра ведаюць, што такое вяршэнства закона, павінны ісці ў авангардзе. Ды і наогул усе, хто лічаць сябе грамадзянамі сваёй краіны, цяпер не могуць заставацца апалітычнымі. Гэта азначае проста заплюшчыць вочы на ўсё, што адбываецца.

Цяпер мае аднакурснікі, якія працавалі пазаштатнымі супрацоўнікамі ў пракуратурах і збіраліся там працягнуць сваю дзейнасць, сышлі. Хтосьці, як і я, адмовіліся ад працы ў судах, нават сакратаром.

Насця прызнаецца, што выпускным урачыстасцям упадабала падарожжа па роднай краіне:

— Я была не адзіная, хто не пайшоў на выпускны і ўручэнне дыплома. На дзяржіспытах нам даваў наказ супрацоўнік КДБ. Казаў аб тым, што рады нас вітаць ў «юрыдычнай сям'і».

Пры гэтым суразмоўніца прызнаецца, што не збіраецца пакідаць сваю мару стаць суддзёй.

— Я сама ўсё яшчэ хачу быць справядлівым суддзёй і спадзяюся, што калі-небудзь і ў Беларусі такая магчымасць прадставіцца. Калі будуць працаваць законы і суддзі стануць незалежнымі, — падсумоўвае Насця.