Пётр Кузняцоў пра кейс Ціманоўскай: Гэта гісторыя пра тое, што сістэмы ў Беларусі як такой ужо няма
Аналітык пракаментаваў учарашнюю гвалтоўную спробу вывезці спартсменку ў Беларусь.
Алімпійскі скандал з Ціманоўскай, якую знялі са спаборніцтваў і спрабавалі сілком вывезці ў Беларусь, вельмі наглядна паказаў з'яву, якую я назіраю на сваім, куды больш лакальным, узроўні.
З моманту, як пачалася ўся гэтая катавасія з ліквідацыяй нашай установы, усе гэтыя пяць падатковых праверак адначасова (гэта ўсяго праз пару месяцаў пасля заканчэння папярэдніх дзвюх), даводзіцца вельмі шмат і не заўсёды проста мець зносіны са мноствам прадстаўнікоў розных дзяржаўных служб.
Па вачах б'е практычна аднолькавая карціна ўсюды: поўнае неразуменне таго, што адбываецца, як сябе паводзіць, што рабіць і што будзе далей. Ва ўсіх у вачах і на словах адно: трэба зрабіць вось гэта вось, бо загадалі, а вось як рабіць, чаму і навошта — чорт яго ведае, незразумела, незразумела, навошта гэта ўсё наогул трэба і як цяпер гэта ўсё ў працы будзе далей, калі мы дайшлі ўжо да такога. Таму што ўстанову ліквідуюць без якіх бы там ні было зразумелых падстаў, чыста па загадзе: Гарвыканкам загадаў знішчыць, а ў падатковай пытаюцца: «А вы не маглі б нам свой ліст паказаць, які мы атрымалі, а то нам наогул ніхто нічога не паказаў і не патлумачыў?»
Гэта ў мяне тут так, а на Алімпіядзе, на ўзроўні глабальным, са скандалам і шумам на ўвесь свет, функцыянеры спачатку праяўляюць дзікі непрафесіяналізм з допінг-пробамі і тэстамі, потым — не менш дзікую некампетэнтнасць, спрабуючы замяніць спартсменаў на няпрофільных, а потым і зусім ладзяць без пяці хвілін выкраданне алімпійскай спартсменкі проста з Алімпіяды. Шэраг падзей і дзеянняў проста выклікае здзіўленне: такі лад мыслення і дзеянняў — гэта ўвогуле магчыма на такім узроўні?
Усе гэтыя сітуацыі наглядна паказваюць адно: наймацнейшую разбалансіроўку ўсіх механізмаў і ланцужкоў, няўзгодненасць і нават пэўны хаос. У шырокім сэнсе гэта гісторыя пра тое, што сістэмы ў Беларусі як такой ужо няма. Тое, што яны называюць «дзяржавай», не працуе сёння ні як дзяржава, ні нават як іх сістэма. Няма працоўных алгарытмаў, няма зладжанай і наладжанай аўтаматычнай і паслядоўнай працы асобных звёнаў вялікага цэлага, у чыноўнікаў няма разумення ці чаго б там ні было іншага, што і як рабіць у існуючых умовах у сваёй сферы. Ёсць адно: рашэнні і загады, якія трэба тэрмінова і нягледзячы ні на што выконваць.
Але гэта не сістэма. Гэта — велізарная колькасць бяздумных выканаўцаў, якія кіруюцца ў ручным рэжыме. Гэтая канфігурацыя — найменш ўстойлівая з усіх магчымых да любых стрэсаў, таму што ў выпадку любога па-сапраўднаму моцнага імпульсу ўвесь гэты натоўп выканаўцаў проста не будзе ведаць і разумець, што ім рабіць і як. Ручное кіраванне ў падобных сітуацыях альбо не працуе ў прынцыпе, альбо спрацоўвае ў вельмі абмежаваных рамках.
Я зараз у гэтым кантэксце часта ўспамінаю 2011 год. Вось накшталт усё нармальна было, а потым, здавалася б, раптам, за нейкі тыдзень зніклі з банкаў грошы, з'явілася некалькі паралельных курсаў, ценявыя анлайн-абменнікі, паніка, чэргі, у нас у Гомелі начыста знікла на нейкі час ежа (проста адразу сталі прыязджаць натоўпы расіян, якія маглі скінуць свае рублі па рэальным курсе, у адрозненне ад афіцыйнага, і скупіць усё патрэбнае за капейкі, таму што цэны ўрад забараніў падымаць). Адчуванне калапсу было поўным.
Тады пачаліся пратэсты і, скажам так, што сістэму даволі моцна скаланула. Гэта відавочна быў крызіс — і крызіс для ўсіх.
Падобнасць сітуацыі ў тым, што, з улікам стану эканомікі і яе перспектыў, падобнае папросту можа паўтарыцца ў любы момант.
А непадобнасць сітуацыі ў тым, што ў 2011, па-першае, большасць рэальна захоўвала лаяльнасць уладзе, хай нават і чыста па інэрцыі. І, па-другое: у 2011 у гэтай улады была сістэма, якая працуе, у якой усе прыкладна разумелі, што і як можа быць і што і як трэба рабіць.
Сёння агульнае адчуванне такое, што, калі здарыцца нешта падобнае, справіцца проста не атрымаецца. У першую чаргу, якраз таму, што рэальна працуючых механізмаў, здольных асэнсавана дзейнічаць, ужо практычна не засталося.