Казакевіч: «Выбары неабходныя, каб прывесці патрэбных людзей»

Палітолаг Андрэй Казакевіч аналізуе заявы рэжыму адносна адсутнасці патрэбы ў міжнародных назіральніках на выбарах 2024 года.

Кіраўнік ЦВК Ігар Карпенка растлумачыў, чаму ў Беларусі вырашылі зрабіць адзіны дзень галасавання — у тым ліку для таго, каб «пазбегнуць лішняга стрэсу для краіны». Акрамя гэтага ён заявіў, што беларускім уладам «не важна, ці будуць прысутнічаць на выбарах назіральнікі АБСЕ».

Адзіны дзень галасавання будзе ў апошнюю нядзелю лютага. У 2024 годзе гэта 25 чысло. Карпенка растлумачыў, што ў гэты дзень выбаршчык атрымае адразу некалькі бюлетэняў: напрыклад, па выбары дэпутатаў Палаты прадстаўнікоў і па выбары дэпутатаў Мінгарвыканкама.

«Салідарнасць» спытала ў палітолага Андрэя Казакевіча, якую ролю адыгрываюць на выбарах міжнародныя незалежныя назіральнікі і якімі могуць быць наступныя выбары ў Беларусі.

— Сутнасць назіральнікаў у тым, каб выбарчы працэс быў празрыстым, — сказаў у экспрэс-каментары суразмоўца выдання. — Калі незалежныя назіральнікі прысутнічаюць на выбарах, яны робяць заключэнне, што ўлады правялі выбары ў адпаведнасці з дэмакратычнымі стандартамі і ўлада з'яўляецца ў поўнай меры легітымнай.

Такая ж мадэль, па вялікім рахунку, дзейнічае і ў дачыненні да недэмакратычных краін — гэта такі візіт ветлівасці, каб зафіксаваць, што аніякіх прэтэнзій да легітымнасці працэдуры абрання няма.

Эксперт дадае, што, акрамя знешнепалітычнай функцыі, у незалежных назіральнікаў ёсць і ўнутрыпалітычная. Наяўнасць міжнародных назіральнікаў, якія не ўцягнуты ва ўнутраны працэс, дазваляе павысіць давер да вынікаў выбараў розных палітычных сіл, у тым ліку тых, што канфліктуюць паміж сабой. Гэта дадатковыя аргументы для насельніцтва і палітычных сіл, каб узмацніць легітымнасць вынікаў.

— Таму цяпер, калі Карпенка кажа, што назіральнікі няважныя, гэта досыць лагічна. Яны непатрэбныя з пункту гледжання ўнутранай легітымнасці. Зразумела, што цяпер выбары ў Беларусі будуць праводзіцца такім чынам, што ўладам будзе нецікава, наколькі яны лічацца справядлівымі і сумленнымі сярод грамадзян і палітычных апанентаў.

Гэта будзе звычайная адміністрацыйная працэдура, накіраваная на тое, каб прывесці патрэбных людзей і пазбегнуць нейкіх рызык, каб нідзе нават не было прыкметы палітычнай барацьбы.

Да таго ж, няма неабходнасці ў знешнепалітычнай легітымнасці. Бо адзіны знешнепалітычны партнёр Беларусі цяпер — Масква, яна прызнае вынікі выбараў у любым выпадку, як іх ні праводзь і ні парушай.

Меркаванне Еўропы, ЗША абсалютна не цікавіць цяпер уладу ў Беларусі, таму што адносіны паміж імі настолькі дрэнныя, што гэта далёка не самая вялікая праблема.

Казакевіч лічыць: калі зыходзіць з таго, якая абстаноўка ў краіне складваецца цяпер, то з боку беларусаў можна чакаць палітычнай апатыі. Людзі не будуць разумець палітычнага сэнсу выбараў.

— Калі нічога не зменіцца, людзі будуць думаць, што гэта не выбары, што іх меркаванне не ўлічваюць — гэта проста адміністрацыйная працэдура, у якой можна не ўдзельнічаць, а калі ўдзельнічаць, то чыста фармальна, бо, па вялікім рахунку, ад яе нічога не залежыць.