Каго будуць караць за недакладную інфармацыю?

Ці змогуць праваахоўнікі кантраляваць у інтэрнэце дзве траціны насельніцтва Беларусі?

У Беларусі абмяркоўваюць пытанне аб увядзенні адказнасці за ілжывую інфармацыю ў інтэрнэце, у тым ліку, калі яе крыніцай з’яўляецца ананім, паведаміў журналістам генеральны пракурор Беларусі Аляксандр Канюк. Гаворка ідзе не толькі аб адміністрацыйнай, але і пра крымінальную адказнасць. Генпракурор не выключыў і буйной матэрыяльнай адказнасці. Наколькі апраўдана магчымае крымінальны перасьлед за распаўсюд ілжывай інфармацыі?

Бастунец: Трэба весці размову аб дэкрыміналізацыі, а не пра ўвядзенне новай артыкулы

Як кажа старшыня Беларускай асацыяцыі журналістаў Андрэй Бастунец, па фармулёўцы генпракурора цяжка судзіць, якая інфармацыя будзе пераследвацца, ці будзе ўлічвацца намер на распаўсюд недакладнай інфармацыі.
— Ды і ў Крымінальным кодэксе ўжо існуе некалькі артыкулаў, якія прадугледжваюць адказнасць за распаўсюджванне такой інфармацыі — напрыклад, паклёп і абразу ў дачыненні да кіраўніка дзяржавы, службовых асоб, агулам можна налічыць сем такіх складаў. На мой погляд, трэба весці размову аб дэкрыміналізацыі гэтых артыкулаў, аб дэкрыміналізацыі дыфамацыі, а не пра ўвядзенне новай артыкула, якая досыць далёкая ад дэмакратычных стандартаў у галіне свабоды выказвання меркаванняў, — адзначае суразмоўца.
Як юрыст Андрэй Бастунец лічыць, што можна чакаць выбіральнасці правапрымянення.
— Такі артыкул, хутчэй, будзе ўжывацца да грамадзян, якія не карыстаюцца «заступніцтвам» дзяржавы, — не выключае старшыня БАЖ.
На думку Андрэя Бастунца, гэта выклікае больш пытанняў, чым адказаў, паколькі сам па сабе інтэрнэт транспамежны, і якім чынам крымінальнае заканадаўства будзе распаўсюджвацца на грамадзян, якія знаходзяцца па-за межамі Беларуст, таксама выклікае пытанні.

Быкоўскі: Выбар у нас будзе паміж дрэнным і вельмі дрэнным

Медыяэксперт Паўлюк Быкоўскі адзначае, што сёння Закон аб СМІ рэгулюе сітуацыю менавіта ў дачыненні да журналістаў, там прама сказана, што журналісты павінны правяраць інфармацыю. Але цяпер ужо няма манаполіі журналістаў на распаўсюд інфармацыі.
— І вось тут атрымліваецца калізія: з аднаго боку, Закон аб СМІ ў той ці іншай ступені прыраўноўвае ўсіх, хто піша ў інтэрнэце, да журналістаў, а з другога — ёсць адказнасць у журналістаў і няма ў грамадзян. Грамадзяне не абавязаны валодаць пэўнымі навыкамі, каб пісаць у інтэрнэце, гэта немагчыма. Яны не ўмеюць і не павінны ўмець правяраць інфармацыю на дакладнасць, але такая бюракратычная логіка мыслення з-за калізіі паміж правамі, уведзенымі Законам аб СМІ, і рэальным становішчам спраў існуе, — канстатуе суразмоўца.
Ён звяртае ўвагу, што амаль дзве траціны насельніцтва Беларусі карыстаецца інтэрнэтам, і калі выказаць здагадку, што палова гэтых карыстальнікаў нешта піша, то ў выпадку такога новаўвядзенні можна будзе прыцягваць людзей за тое, што подпіс пад фатаграфіяй не адпавядае даце, або няправільна падпісаны, хто гэтыя людзі на фатаграфіі, ці нешта падобнае. Гэта ж, па сутнасці, недакладная інфармацыя.
— Якія могуць быць крытэрыі недакладнай інфармацыі? Які бюракратычны апарат патрэбен для праверкі ўсіх паведамленняў у інтэрнэце, якія могуць рабіць грамадзяне або асобы без грамадзянства? Гэта фактычна немагчыма. Калі выказаць здагадку, што такая норма усё ж такі будзе прынятая, то, хутчэй за ўсё, яна будзе дзейнічаць не татальна, а выбарачна, прыкладна так, як сёння дзейнічае Закон аб рэкламе, калі незадаволеныя грамадзяне звяртаюцца ў Міністэрства антыманапольнага рэгулявання і гандлю (МАРТ). І тады яно правярае, наколькі рэклама адпавядае ці не адпавядае рэальнасці, паколькі ніхто не ставіць задачу правяраць ўсю рэкламу, бо гэта немагчыма, — дадае эксперт.
Акрамя таго, працягвае суразмоўца, ёсць яшчэ і меркаванне такога роду: мы, чыноўнікі, прапануем вам зрабіць выбар паміж жахлівым і менш жахлівым, і тады менш жудаснае будзе здавацца грамадству як нейкі кампраміс, як нешта прымальнае. І тады людзі будуць больш добразычліва ставіцца да дадатковых мер па закручванні гаек.
— У прыватнасці, калі разглядаць меры, прадугледжаныя папраўкамі ў Закон аб СМІ, незалежна ад таго, наколькі яны эфектыўныя, там ёсць пункты, якія мяркуюць змены практыкі і вельмі дорага будуць каштаваць для вытворцаў кантэнту. Там ёсць рэчы, якія патрабуюць абавязковай ідэнтыфікацыі тых, хто пакідае каментары, а ўсё гэта не з’яўляецца бясплатным. І гэтыя абмежаванні сыдуць за нешта прымальнае, калі раптам не будзе прынятая норма за ўстанаўленне крымінальнай адказнасці за распаўсюд непраўдзівай інфармацыі. Але нельга сказаць, што ўсе такія разважанні вядуць нас да нечага добрага. Гэта значыць, выбар у нас будзе паміж дрэнным і вельмі дрэнным, — рэзюмуе Паўлюк Быкоўскі.
Паводле Заўтра тваёй краіны