«Нельга заставацца добрым выкладчыкам і далей працаваць на гэтую сістэму»
Днямі з факультэта філасофіі і сацыяльных навук БДУ звольніўся філосаф і публіцыст, дацэнт Павел Баркоўскі. Пра свой учынак і тым, што яму папярэднічала, ён расказаў «Салідарнаці».
Фота з сайта Прававая ініцыятыва
— Якая абстаноўка цяпер ва ўніверсітэце?
— Становішча маральнай прыгнечанасці. Многія спачуваюць пратэставаму руху, які адбываецца ў краіне, і асуджаюць гвалт і беззаконне.
Але, у цэлым, большасць не адчуваюць у сабе гатоўнасці неяк публічна выказваць сваю пазіцыю, нават на ўзроўні падпісання нейкіх лістоў, петыцый з патрабаваннямі да адміністрацыі, да ўладаў.
— Людзі баяцца?
— Так, многія баяцца. Хтосьці страціць працу, хтосьці санкцый у свой бок, таму што ў нас уся сфера вышэйшай адукацыі пераважна знаходзіцца пад дзяржаўным уплывам. Выкладчыкі не бачаць у сабе магчымасці ўвайсці ў нейкія іншыя сферы, не адчуваюць гатоўнасці, не адчуваюць упэўненасці ў тым, што ў любым выпадку знойдуць працу. Гэтым абумоўлена тое, што яны сядзяць і маўчаць, а не выступаюць адкрыта.
— Тым не менш, ёсць такія як вы, ёсць і іншыя вашы калегі, якія пайшлі на гэты крок.
— Так, усім вядомая гісторыя Святланы Волчак. Гэта быў не яе выбар, яе звольнілі. З тых, хто ўдзельнічаў у нашым пратэставым руху на факультэце, звальняецца таксама мой калега выкладчык-псіхолаг Ганна Давідовіч, яна класны запатрабаваны спецыяліст і ўжо атрымала прапановы працаўладкавання.
Яшчэ адна мая калега ўжо гатовая маральна, але яна вагаецца, таму што ў яе больш складаная сітуацыя, арэнднае жыллё. Тыя, хто гатовы нешта зрабіць рашуча, пакуль адчуваюць сябе ў меншасці. Астатнія займаюць пазіцыю закрыта-маўклівую.
— Што асабіста для вас стала апошняй кропляй?
— Для мяне цяпер цяжка маральна ісці ў аўдыторыю, нешта выкладаць і рабіць выгляд, што нічога не адбываецца, што можна працаваць і ігнараваць тое, што адбываецца. Для мяне гэта было б немагчыма. Я б мог толькі працягваць страйк, але гэта вылілася б у звальненне.
— Раскажыце аб сваім пратэставым руху і стачцы на вашым факультэце?
— Я ўвайшоў у ініцыятыўную групу страйкаму нашага факультэта, дзе былі ў асноўным студэнты і некалькі выкладчыкаў, хто змог адкрыта заявіць сваю пазіцыю.
Мы ўсяляк спрабавалі рэагаваць на тое, што адбываецца, каб у рамках факультэта не было адчування, што мы жывем у асобным свеце і ўсё, што адбываецца нас не датычыцца.
Мы пачалі з агульнага сходу, на якое запрасілі ўсіх выкладчыкаў і студэнтаў факультэта. Кіраўніцтва ў пачатку пайшло як бы на сустрэчу, не перашкаджала нам збірацца і нават прадаставіла аўдыторыю.
Але пасля яны зрабілі ўсё магчымае, каб збіць пратэставыя настроі і перавесці іх у фармат дыялогу. Зараз ствараецца нейкая студэнцкая рабочая група.
Я так разумею, у іх ёсць запыт арганізаваць дыялог з грамадствам. Наколькі гэты дыялог можа быць прадуктыўны, наколькі наогул ўлада гатовая яго слухаць, гэта асобнае пытанне.
Але гэта стала альтэрнатывай нашаму страйкавы рух. Мы, выкладчыкі з актыву страйкаму, наогул не чыталі лекцыі, мы былі ва ўніверсітэце, але праводзілі іншыя мерапрыемствы.
Я папярэдзіў пра гэта сваіх студэнтаў, і яны мяне разумеюць. У канчатковым выніку, калі яны ўсё-ткі захацелі, каб у іх хтосьці чытаў лекцыі і звярнуліся да адміністрацыі, там сітуацыю паднеслі па-свойму, як быццам бы студэнты былі незадаволеныя якасцю майго выкладання і прасілі іншага выкладчыка.
— У якой форме на вас аказваўся ціск?
— Для адміністрацыі было важна пры кожнай размове падкрэсліць, што нас меншасць, што нас ніхто не падтрымлівае, што мы ўцягваем у наш рух людзей, якія гэтага не хочуць, перашкаджаем навучальнаму працэсу, цкуём калегаў.
Усе метады маніпуляцыі былі выкарыстаныя для таго, каб неяк нас дыскрэдытаваць.
Нас пастаянна выклікалі на размовы ў дэканат, увесь час схілялі да таго, каб пачаць навучальны працэс. Праз два тыдні маёй забастоўкі мяне паставілі перад выбарам — альбо нешта рабі, альбо будуць звальняць.
Я напісаў заяву яшчэ на пару тыдняў за свой кошт. Потым зразумеў, што ўсё роўна ў такіх умовах не змагу вяртацца. Але гэта дазволіла, па меншай меры, дацягнуць гэты месяц стачкі да канца.
— Як вы плануеце далей жыць?
— У мяне ёсць сям'я, трое дзяцей. Вядома, я не магу сябе адчуваць моцна сацыяльна абароненым. Але мне паступаюць прапановы ад неабыякавых людзей, і я рады, што цяпер беларусы вельмі салідарныя і дапамагаюць адзін аднаму. Гэта вельмі падтрымлівае.
Як бы ні склаліся абставіны, я не змагу змірыцца з тым, што адбываецца тут і цяпер, а гэта фактычна прававой дэфолт і беззаконне, адсутнасць нейкіх рэакцый на злачынствы, якія здзяйсняліся раней, на наогул сам факт фальсіфікацыі волі людзей.
Я не думаю, што пакіну гэта ўбаку. Як бы я далей ні ладзіў сваё жыццё, у любым выпадку буду неяк удзельнічаць у тым, каб мы, нарэшце, прыйшлі да таго нармальнага грамадства і да той Беларусі, дзе больш падобных рэчаў адбывацца не будзе.