Што адбудзецца ў палітыцы Беларусі ў 2019-м? Пяць галоўных чаканняў

Ужо сёння зразумела, што 2019 год абяцае быць нянудным у беларускай як знешняй, так і ўнутранай палітыцы. Вось топ-5 падзей, якіх варта чакаць у новым годзе.

Падпісанне візавых пагадненняў з ЕС

Ужо без малога пяць гадоў Мінск і Брусель абмяркоўваюць два пагадненні — па спрашчэнні візавага рэжыму і рэадмісіі, — якія павінны быць падпісаны ў пакеце. Другое важна для мігрантаў з іншых краін і органаў правапарадку. Простыя беларусы ўсё ніяк не могуць дачакацца першага дакумента, які прадугледжвае спрашчэнне візавых працэдур.
Пасля ўступлення гэтага пагаднення ў сілу шэнгенскія візы павінны патаннець да 35 еўра (пры афармленні ў пасольстве), вырасце лік бясплатных і доўгатэрміновых віз.
Перамовы столькі разоў былі «на стадыі завяршэння», што прадказваць іх хуткі шчаслівы зыход — няўдзячная справа. Апошнія рознагалоссі паўсталі вакол пазіцыі Польшчы, якая хацела б мець больш консулаў у сваіх дыппрадстаўніцтвах ў Беларусі і ўключыла гэтае пытанне ў перамовы па візах. Мінск такой неабходнасці не бачыць, як і сувязі гэтай тэмы з візавай. З-за большай колькасці доўгатэрміновых віз працы ў консулаў павінна стаць менш, а не больш, кажуць у МЗС. Але калі гэта і напраўду апошняе рознагалоссе, у бакоў ёсць усе шанцы падпісаць дакумент ужо ў пачатку 2019 года.
Статус іншага правіслых дакумента ў перамовах з ЕС — Прыярытэт партнёрства — пакуль смутны. Там усё уперлася ў пазіцыю іншай беларускай суседкі, Літвы, па будаўніцтве БелАЭС. Але паколькі гэты дакумент рамачны і не пацягне за сабой прамых наступстваў для жыцця беларусаў, за гэтымі перамовамі мы глядзім не так пільна, як за візавымі.

«Працоўная група» і іншыя плады канфлікту з Масквой

З 2019 года пачаўся падатковы манёўр ў Расіі. З-за яго беларуская эканоміка страціць мільярды даляраў на падаражэнне нафты.

Снежня сталі кульмінацыяй публічнага канфлікту Мінска і Масквы на гэтую тэму. Дзве пераднавагоднія сустрэчы Лукашэнкі і Пуціна не прывялі да кампрамісу. Усё, пра што дамовіліся бакі, — стварыць двухбаковую рабочую групу пад кіраўніцтвам міністраў эканомікі.
Пакуль незразумела, чым праца гэтай групы будзе адрознівацца ад любых іншых сустрэч урадаў дзвюх краін і наогул чым яна будзе займацца. Расійскія ўлады акцэнтуюць увагу на тэме інтэграцыі. Беларускія — на ўсіх спрэчных пытаннях адносін. Гэтыя адценні ў апісанні позвы групы намякаюць, у які бок будзе цягне яе працу кожны з саюзнікаў.
Акрамя нафты у 2019 годзе чакаюць перамовы па цане на газ да 2020-й і адкладзенае падпісанне дамовы аб узаемным прызнанні візаў. Аляксандр Лукашэнка забраў на азнаямленне гэты дакумент перад саюзным Саўмінам у Брэсце 13 снежня, але паабяцаў доўга яго падпісанне не зацягваць. Пагадненне спросціць жыццё замежнікам, якія вандруюць у Расію праз Беларусь і наадварот.

Беларусь і ЗША вернуць амбасадараў?

Больш за 10 гадоў таму Мінск адклікаў свайго амбасадара з Вашынгтона і папрасіў на выхад амерыканскага. З тых часоў Беларусь у ЗША і ЗША ў Беларусі прадстаўлены часовыя павераныя і зрэзанымі штатамі пасольстваў.

Апошнія гады бакі абмяркоўваюць аднаўленне нармальнага дыпламатычнай прысутнасці. Па некаторых дадзеных, канчатковае палітычнае «так» Мінск і Вашынгтон сказалі на кастрычніцкай сустрэчы Аляксандра Лукашэнкі і памочніка дзяржсакратара ЗША ў эўрапейскіх і эўразійскіх справах Аарона Ўэса Мітчэла.
За тыдзень да гэтага Вашынгтон зрабіў маленькі крок насустрач: падоўжыў прыпыненне санкцый супраць дзевяці беларускіх кампаній не на паўгода, як звычайна, а на год.
Бюракратычная машына ў Вашынгтоне разгортваецца павольна, і працэс зацвярджэння і прызначэння амбасадара можа заняць год-паўтара. Пры аптымістычным развіцці падзей амерыканскі амбасадар можа з’явіцца ў Мінску да канца 2019-га.

Першыя ў гісторыі «праймерыз» апазіцыі

«Праймерыз», або папярэднія выбары, — амерыканская методыка адбору партыяй або кааліцыяй лепшага з сваіх кандыдатаў для прэзідэнцкай кампаніі. Так, напрыклад, рэспубліканцы і дэмакраты ў ЗША па некалькі месяцаў вызначаюць свайго кандыдата для фінальнай дуэлі.

Беларуская апазіцыя пераспрабавала шмат спосабаў выбару адзінага кандыдата на прэзідэнцкія выбары. З 2006 года гэта не асабліва атрымлівалася, а да гэтага аддавалі перавагу вялікаму апазіцыйнаму кангрэсу. Але зараз найбуйнейшае ў апазіцыі аб’яднанне, правацэнтрысцкая кааліцыя, у якую ўваходзяць АГП, БХД і рух «За свабоду», вельмі блізка падышло да таго, каб нарэшце давесці свае праймерыз да лагічнага канца — выбару свайго адзінага кандыдата на выбары.
Лідэр «За свабоду» Юрась Губарэвіч распавёў TUT.BY, як гэта будзе праходзіць. Спачатку кожная з структур у кааліцыі вылучыць свайго кандыдата на праймерыз.
Ад «За свабоду» гэта будзе сам Губарэвіч, ад хрысціянскіх дэмакратаў — іх сустаршыня Павел Севярынец, а АГП яшчэ павінна вызначыцца на працягу студзеня. Па словах прэс-сакратара партыі Ганны Красулінай, у абмеркаванні — тры асноўных кандыдата: новы лідэр АГП Мікалай Казлоў, былы шмат гадоў кіраўніком партыі Анатоль Лябедзька і ветэран беларускай палітыкі Аляксандр Дабравольскі, які сёння ўзначальвае Усходнееўрапейскую школу палітычных даследаванняў.
Кааліцыя адкрыта і да іншых кандыдатаў, але для іх ўсталявана некалькі фільтраў. Па словах Губарэвіча, чалавек, які хоча стаць адзіным ад правацэнтрыстаў, павінен мець каманду (мінімум 100 чалавек), падзяляць каштоўнасці кааліцыі, што выключае прыхільнікаў улады або «рускага свету», і зрабіць грашовы ўнёсак у кампанію — пакуль абмяркоўваецца планка на ўзроўні 2000 рублёў.
Галасаваць за кандыдата змогуць людзі, якія загадзя падпішуцца пад абавязацельствам удзельнічаць у прэзідэнцкай кампаніі пераможцы праймерыз: напрыклад, раздаваць улёткі ці збіраць подпісы. Намечана і анлайн-галасаванне, але яно будзе хутчэй зрэзам грамадскай думкі, тлумачыць Губарэвіч. Вырашальнымі будуць галасы людзей, якія падпішуцца, што гатовыя працаваць на будучага кандыдата.
Праймерыз павінны пачацца вясной і завяршыцца ў першай палове 2019 года. Па словах прадстаўнікоў кааліцыі, так у іх кандыдата будзе дастаткова часу на раскрутку, у тым ліку на парламенцкай кампаніі, калі яна пройдзе перад прэзідэнцкай. Кандыдат-правацэнтрыст ўсё роўна не будзе адзіным на этапе рэгістрацыі: па сваім высоўніку плануюць як мінімум кампанія «Гавары праўду», БНФ і «Беларускі нацыянальны кангрэс» (сярод лідэраў якога — Мікалай Статкевіч і Уладзімір Някляеў).
Але мэта працэдуры не толькі ў тым, каб аб’яднаць апазіцыю — што наўрад ці магчыма, — а яшчэ і ў тым, каб арганізаваць «дзвіжуху» вакол кандыдата правацэнтрыстаў і прыцягнуць да яго ўвагу СМІ, кажа Ганна Красуліна.

Выбары?

Абедзве будучыя выбарчыя кампаніі — прэзідэнцкія і парламенцкія — павінны па календары прайсці ў 2020 годзе. Улада ўжо заявіла, што сумяшчаць выбары ніхто не будзе. Лідзія Ярмошына патлумачыла гэта так: сумяшчэнне кампаній «багата шматлікімі моцнымі палітычнымі турботамі». Лукашэнка і зусім назваў гэты будучы перыяд «вакханаліяй».

Гэта значыць, што адны выбары павінны адбыцца раней за іншыя. Прэзідэнцкія па законе павінны прайсці да 30 жніўня 2020 года, парламенцкія — да 10 верасня. Аптымальная разбежка паміж двума кампаніямі — паўгода.
Гэта значыць, што нават пры максімальна познім правядзенні другой кампаніі першую давядзецца праводзіць да сакавіка 2020 года. Але складанасці ў эканоміцы і ў адносінах з Расіяй могуць паскорыць працэс. Кіраўнік ЦВК ідэальным часам для першых выбараў называла лістапад 2019 года.
Лукашэнка ўжо абяцаў не праводзіць датэрміновых прэзідэнцкіх выбараў, таму пакуль што верагодным выглядае больш ранняе правядзенне выбараў у парламент. Вырашыцца гэтае пытанне у 2019 годзе, хутчэй за ўсё — ужо ў першай яго палове. Такім чынам, выбары дакладна будуць прызначаныя, кампанія пачнецца (а магчыма, і паспее скончыцца) у новым 2019 годзе.
Паводле news.tut.by