Шчырая кніга неверагоднага чалавека

У Мінску прайшла прэзентацыя кнігі палітвязня Ігара Аліневіча "Еду в Магадан". Напісаць гэта амаль як сказаць "Я кінуў атамную бомбу". Насамрэч, кніга Аліневіча — значна большы ўчынак, чым ядзерны выбух.



Фота Радыё Свабода

Унікальнасць гэтага выдання як і самога Ігара і яго справы, на прэзентацыі адзначалі ўсе. Хлопца без усялякіх папярэджанняў і насуперак усім законным нормам быў затрыманы сілавікамі ў цывільным 28 лістапада ў 2010 года ў Маскве, Ігар Аліневіч быў вывезены імі ў невядомым накірунку. Толькі праз суткі стала вядома пра яго знаходжанне ў СІЗА КДБ у Мінску.

Пазней Аліневіч расказаў свайму сукамерніку лідару Аб'яднанай грамадзянскай партыі Анатолю Лябедзьку, што яго затрымалі супрацоўнікі ФСБ проста "па просьбе" беларускага КДБ. Перадавая Аліневіча беларускім калегам, ФСБшнікі прасілі: "давайце, хлопцы, каб гэта было ў апошні раз". Значыць, былі і папярэднія разы? Цікава, каго яны датычыліся?

27 траўня 2011 года суд Завадскога раёна Менска пакараў Ігара 8 гадамі пазбаўлення волі ў калоніі ўзмоцненага рэжыму. Ён быў абвінавачаны паводле часткі 2 артыкула 339 КК РБ (хуліганства, здзейсненае групай асобаў) і частак 2 і 3 артыкула 218 КК (пашкоджанне маёмасці агульнанебяспечным спосабам ў асабліва буйным памеры). На думку праваабаронцаў, працэс праходзіў са шматлікімі парушэннямі. Увогуле, адказу на тое, чаму Аліневіч быў так затрыманы і на якой падставе перададзены ў Беларусь, суд змаўчаў.

Аліневіч атрымаў самы вялікі тэрмін з усіх палітзняволеных. Але. Пры гэтым, не збіраецца пісаць ніякіх прашэнняў. І тым больш — не збіраецца адмаўляцца ад сваіх перакананняў. Ен сапраўды адчувае сабе свабодным. Бо свабодны чалавек свабодны і ў турме. Такім і ёсць Аліневіч.

Не мог жа дзейсны палітвязень не ўсведамляць, чым яму пагражае выхад гэтай кніжкі. Тым не менш, гэта ён пагадзіўся, і нават настаяў, каб ягоныя турэмныя дзённікі былі надрукаваныя больш шырэй за газетныя артыкулы і публікацыі. І тое, што чакалася, здарылася. Як толькі пра выхад кнігі праведаміла прэса, лісты ад Ігара Аліневіча дамоў перасталі даходзіць, таксама няма ад яго й тэлефонных званкоў, паведаміла праваабаронцам маці палітвязня Валянціна Аліневіч.

Увогуле, дзіву даешся, як "амерыканка" здолела "перасябраваць" паміж сабою столькі людзей. Той жа Анатоль Лябедзька прызнаўся: калі ён чытаў кнігу Ігара, ён "чуў" ягоны голас. Калі ахоўнікі ў масках клалі ўсіх у камеры "мордой вниз", Аліневіч адказваў: "У меня не морда, а лицо!" "Ігар як стаяў заўсёды з паднятай галавой, так і стаіць з паднятай галавой, і сам факт выдання гэтых турэмных дзённікаў кажа, што ён усё такі ж: не прызнае сваёй віны, не зламаўся, не пахіснуўся" — сказаў Лябедзька.

"Ёсць правыя, ёсць левыя але ўсе мы хочам бачыць у чалавеку найперш чалавека", — адзначыў Лябедзька, дадаўшы, што не трэба весці перамовы і падаваць руку тым, хто забівае чалавечае ў іншых людзях, хто ўттрымлівае за кратамі палітвязняў.

Амаль пра тое ж казаў яшчэ адзін сукамернік Аліневіча — былы кіраўнік штаба кандыдата ў прэзідэнты Міколы Статкевіча Сяргей Марцалеў. Ён змяніў у КДБ сем камер, і паўтары месяцы сядзеў з Аліневічам. "У кніжцы я таксама бачу нейкія адгалоскі нашых спрэчак, якія мы вялі тады, і не скончылі. Я не думаў, што Ігар настолькі адукаваны чалавек. Найперш, ён жа інжынер, адзін са стваральнікаў другога беларускага касмічнага апарата. Але ён аказаўся надзвычай абазнаны ў гісторыі, палітыцы, сацыялогіі. Я адчуваю яго сваім сябрам", — сказаў Марцалеў і выказаў спадзеў на тое, што ў хуткім часе здолее атрымаць на кніжцы аўтограф самога Аліневіча.

Паэту Уладзімір Някляеву — яшчэ аднаму "амерыканцу", — з Аліневічам пасядзець не атымалася. Але, прачытаўшы першыя нататкі Ігара ў "Новым часе" заўважыў, што таленавіты чалавек таленавіты ва ўсім. "Моцны фактурны матэрыял, вельмі добрая літаратура. Ён таленавіты як літаратар, гэта я вам кажу як чалавек, які прафесійна займаецца літаратурай больш за палову жыцця", — заявіў Някляеў. І, на ягоную думку, кніга Аліневіча прасякнутая адным — духам чалавечай годнасці. І менавіта чалавечая годнасць адрознівае гэтую кнігу ад іншых.

За гэта, за такое выхаванне, Някляеў падзякаваў і бацькам Аліневіча, найперш ягонай маці Валянціне Аліневіч.

Словы, што вынесеныя ў назву артыкула, сказала жонка Мікалая Статкевіча Марына Адамовіч. "Гэта кніга перавярнула маё сэрца. Мы не асэнсоўваем падзеі. Неяк гэта адкладвалася надалей, тады не было часу пра гэта думаць. І, прачытаўшы кнігу Аліневіча, я проста вярнулася ў той час, час пасля 19 снежня", — адзначыла Адамовіч.

Асобна пра Аліневіча распавядалі сябры, і тады ўжо канчаткова стала ясна: КДБ зрабіла памылку, патаемна захапіўшы Аліневіча, і не менш брутальна асудзіўшы яго. Бо гэта, як казалі людзі, якія яго ведалі вельмі блізка, "чалавек з тытанавым стрыжнем унутры". Яго нельга сагнуць, яго нельга зламаць, ён вельмі шчыры і паслядоўны, ён верыць у тое, што кажа, і рабіць тое, што ўва што верыць. І краты гэтаму чалавеку — не перашкода. Ягоны сябра па анархічным руху Аляксандр нават заявіў: Калі Ігару надакучыць турма, я ўпэўнены, ён проста адчыніць дзверы і выйдзе адтуль, і ніхто не здолее гэтаму перашкодзіць".

Нагадаем, што кнніга выдадзеная на аснове дзённіка, напісанага ў ізалятары КДБ "Амерыканка". Яго сукамернікамі былі следчыя, бізнесмены, кандыдаты ў дэпутаты, удзельнікі пратэстных акцый пасля прэзідэнцкіх выбараў 2010 года і многія іншыя, хто апынуўся ў турме ў выніку бязмежжа міліцыі, барацьбы сілавых структур адзін з адным і прыходу да ўлады Лукашэнкі.

Кнігу выпусціла выдавецтва "Радыкальная тэорыя і практыка". У яе ўвайшоў не толькі дзённік, але і артыкулы палітычнага вязня Ігара Аліневіча, у якіх ён разважае аб становішчы ў сучаснай Беларусі, сістэме "правасуддзя", палітвязнях і анархічным руху.

На жаль, кніга выдадзеная абмежаваным накладам, да таго ж у Расіі, што стварае цяжкасці з доступам да яе беларусаў. Часткова дзённікі Аліневіча можна пачытаць на нашым сайце сайце http://novychas.info/asoba/jedu_u_mahadan_uspaminy_hara_a/, часткова яны гучаць на хвалях "Радыё Рацыя". Але найбольш поўны варыянт — усё ж такі кніга.

Але нешта мне падказвае, што пройдзе не вельмі вялікі час, і ў кнігі з'явіцца другое выданне, ужо большым накладам, і ў Беларусі. Друкаваць яе будзе дзяржаўнае выдавецтва "Дом друку", а на прэзентацыі будзе прысутнічаць і сам аўтар.