У новы год з песімізмам

На мінулым тыдні мы пісалі, што ўрад і кіраўніцтва краіны спадзяюцца на Дзеда Мароза. А на што разлічваюць грамадзяне краіны? На жаль, ім выпадае разлічваць толькі на сябе.

Да канца года засталіся лічаныя дні. Ужо ўсім зразумела, што задача «па пяцьсот» выкананая не будзе. Лістападаўскі сярэдні заробак, у параўнанні з кастрычніцкім, паводле дадзеных Белстата, упаў на 0,5%. Зніжэнне зарплаты да кастрычніка з папраўкай на інфляцыю склала 0,9%.

У прынцыпе, як пішуць banki24.by, такія паводзіны заробкаў укладваюцца ў сезонную дынаміку. Апошнія пяць гадоў заробак лістапада падаў да кастрычніцкага кожны год. Зрэшты, адносна 2016-га рост сярэдняга заробку працягнуўся. У рублях зарплата да лістапада–2016 павялічылася на 16,6%, у доларах — на 13,3%.

Але адна справа — працэнты, а другая — жывыя грошы. І таму тыя ж самыя спецыялісты banki24.by уводзяць паняцце «медыяннага заробку». Гэта разлік заробку, калі ён «ачышчаны» ад падаткаў, збораў, прафсаюзных унёскаў, і без «малявання» заробку дзяржсектару. Мяркуецца, зарплату вышэй і ніжэй медыяны атрымліваюць па 50% работнікаў, але з-за няроўнасці ў даходах медыяна заўсёды меншая за сярэдняе арыфметычнае, і медыянны заробак ніжэйшы за сярэдні паводле Белстата.

Зараз у Беларусі медыянны заробак меншы, чым сярэдні, амаль на траціну. Таму налічаны медыянны заробак у снежні прагназуецца ў памеры 640–650 рублёў, а медыянны заробак на рукі — 555–565 рублёў. Што значна бліжэй да рэальнасці, чым афіцыйныя лічбы Белстата.

А значыць, план «па пяцьсот» можа быць выкананы. Толькі своеасабліва — не ў цвёрдай валюце, а ў беларускіх рублях.

Таму і не дзіва, што насельніцтва настроенае вельмі песімістычна. Нацыянальны банк пачаў публікаваць штоквартальныя матэрыялы па інфляцыйных чаканнях насельніцтва. Першы ж апублікаваны аналіз інфляцыйных чаканняў, падрыхтаваны на аснове праведзенага ў лістападзе 2017-га сацыялагічнага апытання, паказаў: большасць беларусаў лічаць, што кошты за апошнія 12 месяцаў «выраслі вельмі моцна» і далей «будуць расці таксама інтэнсіўна».

Як выявіла апытанне, большасць беларусаў лічаць сённяшні перыяд неспрыяльным для буйных пакупак, і амаль палова апытаных грамадзян за апошнія тры месяцы такіх пакупак не рабілі. Амаль 75% апытаных думаюць, што цяпер неспрыяльны час і для зберажэнняў. Прычым, больш за 74% апытаных у ашчаджэнні грошай робяць стаўку на замежную валюту, а больш за 41% грамадзян эканомяць сродкі ў наяўнай форме. Менш за 30% лічаць аптымальным захоўваць сродкі на банкаўскіх дэпазітах.

Што гэта азначае? Па-першае, нічога добрага ад улады людзі не чакаюць, і рэкордна нізкую інфляцыю беларусы чамусьці не адчулі кішэнямі. Можа, таму, што з рэкордна нізкай інфляцыяй у нас рэкордна знізіліся заробкі?

Па-другое, давер да беларускага рубля ўсё яшчэ слабы. Так і павінна быць пасля шматлікіх дэвальвацый на працягу аднаго дзясяцігоддзя. І па-трэцяе, канешне, праграма «дэдаларызацыі эканомікі» цалкам праваленая. Праўда, пра яе ўжо і так ніхто не памятае…

Пры гэтым дзяржава яшчэ і імкнецца «падаіць» насельніцтва. На тыдні міністр энергетыкі Уладзімір Патупчык у праграме «Галоўны эфір» паведаміў, што Беларусы сёння кампенсуюць 85% выдаткаў за спажываную электраэнергію. І, паводле яго слоў, ужо ў 2018 годзе насельніцтва будзе разлічвацца за электраэнергію па поўным тарыфе.

Прычым, Патупчык абмовіўся пра страшную рэч. Літаральна ён сказаў: «Мы для сябе паставілі задачу ў гэтым годзе, каб насельніцтва выйшла на стопрацэнтную кампенсацыю затрат на вытворчасць электрычнай энергіі. На жаль, гэта не атрымаецца ў сувязі з прынятымі рашэннямі ўрада і на ўзроўні кіраўніка дзяржавы». То бок, нармальнай аплаце паслуг замінае Лукашэнка?

Але не гэта важнае. Калі мы выйдзем на стопрацэнтную кампенсацыю электрычнасці — на халеры тады мы дабудоўваем АЭС за 10 мільярдаў долараў крэдыту? І ці не закладуць нам гэты крэдыт у кошт электраэнергіі? То бок з уводам АЭС у эксплуатацыю электрычнасць не патаннее, а падаражэе?

Эканамічна-фінансавыя недахопы могуць кампенсавацца неэканамічнымі чыннікамі. Напрыклад, добрымі ўмовамі працы ці адпачынку. Але і гэтага нашая ўлада неяк не разумее.

Каля двух тысяч подпісаў сабралі грамадзяне за тое, каб вярнуць Дзядам — дню памінання продкаў — статус непрацоўнага дня. І атрымалі дзіўны адказ, які падпісала намесніца ўпаўнаважанага па справах рэлігій і нацыянальнасцяў Алена Радчанка. Паводле яе, «зварот па пытанні абвяшчэння непрацоўным днём 1 лістапада, які з’яўляецца святам Усіх Святых па календары каталіцкай канфесіі» разгледжаны ў апараце ведамства. Пры гэтым пра Дзяды, на чым рабілі акцэнт аўтары петыцыі, — ані слова.

«У адпаведнасці з Законам «Аб свабодзе сумлення і рэлігійных арганізацыях», усе грамадзяне роўныя перад законам незалежна ад iх адносiнаў да рэлiгii, — гаворыцца ў адказе. — Права на свабоду веравызнання, замацаванае ў Канстытуцыі, не дае вернікам пераваг перад грамадзянамі, якія прытрымліваюцца атэістычных перакананняў. У адваротным выпадку гэта парушыць прынцып раўнапраўя грамадзян».

І менавіта таму «ў цяперашні час дапаўняць рэлігійныя святы, якія адзначаюцца ў Рэспубліцы Беларусь у якасці святочных дзён, яшчэ адным, і аб’яўляць яго непрацоўным днём, немэтазгодна».

Я б на такі адказ пакрыў­дзіўся, прычым, менавіта з боку атэістаў. Бо, прыкрываючыся імі, спадарыня Радчанка выстаўляе атэістаў у непрыемным выглядзе. Нібыта, яны не шануюць сваіх продкаў, не дагляда­юць за пахаваннямі, не ездзяць на могілкі, і ўвогуле — бяздушныя і несумленныя людзі.

Такое стаўленне дзяржавы да Дзядоў і атэістаў, можа, і не было б настолькі прыкрым, каб не цягнула за сабою больш змрочныя наступствы. Калі дзяржава не лічыць патрэбным шанаваць продкаў — яна грэбуе гісторыяй, традыцыямі і культурай. Калі яна грэбуе гісторыяй, традыцыямі і культурай — пра якое патрыятычнае выхаванне можна казаць? Калі няма ў краіне патрыётаў — не будзе і краіны.

А калі не будзе краіны, не будзе і яе чыноўнікаў — вось так, адным адказам апарат упаўнаважанага па справах рэлігій і нацыянальнасцяў рые сабе магілу. Тую самую, на якую ніхто не прыйдзе, бо няма на гэта выходнага дня…