«Туды можна паехаць абсалютна без грошай». Мінчук распавёў пра паломніцтва на закрыты ад жанчын паўвостраў

Афон — паўвостраў у паўночнай Грэцыі, куды могуць патрапіць толькі мужчыны. Гэта адзін з найважнейшых цэнтраў праваслаўнага манаства, ахутаны мноствам чутак і легенд. Пачытайце гісторыю беларуса, які правёў на Афоне месяц і думае над тым, каб застацца там жыць. 

CityDog.io паразмаўляў з беларусам, які месяц пражыў сярод манахаў, пра побыт і традыцыі на Святой Гары, а яшчэ даведаўся, чаму гэта абавязковае месца для наведвання.

Раману (імя зменена па просьбе героя) 21 год. У Мінску хлопец вучыўся на тэалагічным факультэце БДУ, паралельна вывучаючы археалогію і грэчаскую мову. Праз два гады навучання Раман адлічыўся і пераехаў у Грэцыю, каб вывучаць візантыйскую гісторыю, а таксама мець магчымасць перыядычна адпраўляцца ў пілігрымку па святых мясцінах: «Мяне гэта супакойвае і надае сіл».

Афон, вядомы таксама як Святая Гара, — паўвостраў у паўночнай Грэцыі, які з'яўляецца адным з найважнейшых цэнтраў праваслаўнага манаства ў свеце. Ён займае ўсходні выступ паўвострава Халкідзікі і распасціраецца ў Эгейскае мора.

На паўвостраве знаходзіцца каля 20 дзейных манастыроў, а таксама мноства скітоў і келляў, дзе жывуць манахі. Патрапіць туды могуць толькі мужчыны, маючы пры сабе адмысловы дазвол — дыяманітырыён.

– Паехаць на Афон было маім даўнім жаданнем, – расказвае Раман. — Не памятаю дакладна, калі я даведаўся аб яго існаванні. Мусіць, пачуў аб паўвостраве ў студэнцкія гады. Ужо тады зразумеў: «Мне трэба туды дабрацца».

На пілігрымку я вырашыўся ўжо пасля пераезду ў Афіны. Шчыра кажучы, у нейкі момант я пачаў сабатаваць мае заняткі ва ўніверсітэце і весці крыху маргінальны лад жыцця: часам паліў, бавіў час у незразумелых месцах, сядзеў без грошай. У нейкі момант адчуў, што такі побыт мне не даспадобы і вырашыў, што самы час паехаць на Афон. Мне трэба было духоўна ачысціцца. Прынамсі, я менавіта так сябе адчуваў.

Акрамя таго, у будучыні я збіраюся займацца візантыстыкай і матэрыяльнай археалогіяй. Дзе, як не на Афоне, жывым помніку гісторыі, даследаваць гэтую тэму?

Як дабрацца на Афон? «Патрэбны спецыяльны дазвол, які можна атрымаць анлайн»

Патрапіць на Афон можна па спецыяльным дазволе. Атрымаць яго нескладана: у заяве трэба толькі пацвердзіць свае чыстыя намеры і праваслаўную веру. Далей трэба пачакаць пацверджанне, якое дасылаюць у электронным выглядзе. Друкаваную версію сваёй візы трэба забраць непасрэдна перад паездкай на Афон у бліжэйшым ад яго горадзе.

Маршрут перад паездкай я не складаў. Затое быў прыкладны план: спачатку прыехаць у Свята-Пантэлеіманаў манастыр, дзе гавораць па-руску, правесці там некаторы час, каб прывыкнуць да мясцовага побыту, а затым пажыць у грэчаскіх манастырах. Я нядрэнна размаўляю па-грэцку, таму разумеў, што ў любы момант змагу дамовіцца з манахамі аб прытулку. Часавых рамак я таксама сабе не ставіў: разумеў, што магу затрымацца на Афоне, калі адчую неабходнасць.

Паломнікам, якія едуць на Афон на некалькі дзён, лепш загадзя дамовіцца аб начлегу ў пэўных манастырах. Часам не ўсім хапае спальных месцаў у келлях. Зарэзерваваўшы месца, можна быць упэўненым, што вам сапраўды будзе дзе спыніцца. Аднак гэта хутчэй рэкамендацыя: усе жыхары Афона вельмі добразычлівыя і сапраўды не пакінуць вас на вуліцы.

Пра распарадак дня: «На Афоне жывуць па візантыйскім часе, які можа адрознівацца ад сусветнага на чатыры-пяць гадзін»

Жывуць на Афоне па візантыйскім часе. Ён засноўваецца на сонечным цыкле, які пачынаецца не з паўночы, як у «мірскім» часе, а з заходу сонца. Менавіта гэты момант лічыцца пачаткам новага дня. Паколькі час заходу сонца змяняецца ў залежнасці ад сезону, час пачатку новага дня на Афоне таксама змяняецца кожны дзень. Напрыклад, калі сонца заходзіць у 18:00 па сусветным часе, то на Афоне будзе 0:00 па-візантыйскім.

Тыповы дзень у манастыры пачынаецца каля 4:00 раніцы з першай службы. Яна ўключае ранішнія малітвы і літургію. Гэтая частка доўжыцца каля чатырох-пяці гадзін. Прыкладна ў 8 раніцы (па звычайным часе) служба сканчваецца, пасля чаго ідзе першая трапеза, калі гэта не перыяд посту.

Пасля трапезы манахі і паслушнікі-«працаўнікі» (тыя, хто гатовы працаваць на карысць манастыра, — Рэд.) прыступаюць да сваіх працоўных абавязкаў. Гэта называецца «паслушэнства». Кожнаму прызначаецца пэўная задача ў залежнасці ад яго здольнасцей і патрэбаў манастыра. Напрыклад, кагосьці могуць скіраваць на агарод, іншых — займацца электрычнасцю або рамонтам, а трэціх — збіраць алівы або займацца іншымі працамі на агародзе. Адказны за паслушэнствы размяркоўвае задачы і сочыць за іх выкананнем.

Мяне, як чалавека фізічна здаровага і без асаблівай спецыялізацыі, звычайна адпраўлялі на градкі. Там я саджаў памідоры і шынкі, угнойваў расліны ці падвязваў кусты — агулам нічога не складанага.

Праз пяць гадзін працы пачынаецца другая служба, якую можна прапусціць, калі паслухмянасць патрабуе доўгага часу ці знаходзіцца далёка ад манастыра. Але многія стараюцца не прапускаць яе. Пасля другой службы манахі збіраюцца на чарговую трапезу.

Пасля абеду ў паслушнікаў ёсць крыху вольнага часу, які яны могуць прысвяціць асабістым справам або адпачынку. Затым пачынаецца вячэрняя служба, якую яе завуць «павячэр'ем». Пасля яе, за тры-чатыры гадзіны да сну, ідзе апошняя трапеза дня.

Спаць кладуцца звычайна каля 22 гадзін.

Мусіць, самым складаным для мяне было звыкнуць да строгага графіка і раннім уздымам. Памятаю, першы час у мяне нават балела галава, але гэтае адчуванне хутка прайшло. З часам я нават пачаў прапускаць пачатак службаў, асабліва калі гэта быў не святочны дзень, і прыходзіў не да 4 раніцы, а бліжэй да 6.

На мой погляд, жыццё ў некаторых манастырах на Афоне можа нагадваць жыццё ў санаторыі: міжземнаморскі клімат і дыета, свежае паветра і выгляд на мора. Праца там, як правіла, не займае больш за пяць гадзін, таму ад яе таксама асабліва нельга стаміцца.

Пра побыт: «На Афоне не патрэбныя грошы»

На ўвесь паўвостраў працуе толькі адна крама і адна кавярня. Але на мой погляд, нават у іх няма асаблівай неабходнасці. Прадукты ў асноўным вырошчваюць на тэрыторыі манастыроў, нешта прывозяць на лодках з мацерыковай часткі Грэцыі.

Сілкаванне ў манастырах простае, але разнастайнае. Паслушнікі за ежу не плацяць, як і за пражыванне ў келлях. Аснову рацыёну складаюць рыба, гародніна, садавіна, аліўкавы алей і грэцкія сыры. Кожную сераду і пятніцу ўсім жыхарам трэба выконваць невялікі пост: у гэтыя дні стравы складаюцца толькі з гародніны і аліўкавага алею.

Спяць паломнікі альбо ў агульных пакоях, альбо ў келлях. Практычна ўсе манастыры на Афоне абсталяваны добра, таму праблем з умовамі ці нязручнасцямі ніякіх не ўзнікае.

Пра адчуванні на паўвостраве: «Ідучы па сцяжынках лёгка паверыць, што па іх некалі хадзіла Багародзіца»

Больш за ўсё на Афоне мяне ўразілі людзі. Тут у кожнага свая незвычайная гісторыя і асаблівы шлях.

Адным з такіх запамінальных момантаў была сустрэча з айцом Сімяонам, манахам з адкрытай і дзіцячай душой. Ніколі не забуду, як мы разам і ім і яшчэ адным чалавекам адправіліся да касцяніцы (месца або будынак для захоўвання шкілетаваных астанкаў манахаў, — Рэд.). Мы завяршылі ранішнюю службу, якая доўжылася ўсю ноч, калі ўжо пачынала віднець. Світанак, невялікая капліца, а па баках — стэлажы з чарапамі. Мы ўтрох на фоне гэтага пейзажа выглядалі, як анёлы, якія перачысціліся. Неверагодны ўспамін.

Надзвычай значнымі на Афоне адчуваюцца нават простыя прагулкі. Сцежкі тут пясчаныя. Аднак складаюцца яны з незвычайнага матэрыялу, як быццам з пяском змяшалі срэбныя часціцы. На сонцы такія дарожкі блішчаць, надаючы Афону яшчэ больш «святы» антураж.

Ёсць легенда, што па гэтых сцежках некалі хадзіла сама Багародзіца. Паводле падання, Багародзіца разам з апосталам Іаанам апынулася на Афоне падчас сваёй вандроўкі, і месца, дзе яна ступіла, стала святым. У гэтую гісторыю лёгка верыш, калі ідзеш па звычайнай прасёлкавай дарозе, а яна ў літаральным сэнсе ззяе пад тваімі нагамі.

Пра планы: «Афон вучыць не будаваць далёкіх прадказанняў, усё здарыцца так, як і задумана першапачаткова»

Я хацеў бы вярнуцца на Афон і нават застацца там жыць. Аднак гэтае рашэнне патрабуе не проста майго жадання, але і духоўнай гатоўнасці, якая была б узгоднена з настаўнікамі. Трэба быць гатовым прыняць любоў і падтрымку тых, хто там жыве, і прытрымлівацца манастырскіх правілаў.

Афон вучыць не будаваць далёкіх прадказанняў, усё здарыцца так, як і задумана першапачаткова.

Тым, хто збіраецца на Афон, я б парэкамендаваў не прыязджаць на кароткі тэрмін. Каб поўнасцю пагрузіцца ў атмасферу манастыроў, лепш планаваць паездку на некалькі тыдняў ці нават на месяц. Важна таксама не накручваць сябе і давяраць усяму, што адбываецца. Па выніку кожны атрымае менавіта тое, што шукае.