Андрэй Паротнікаў: Чаму непазбежная мілітарызацыя беларускага грамадства

Кіраўнік праекта Belarus Security Blog прагназуе адказ Беларусі на шэраг сур'ёзных выклікаў і пагроз, якія чакаюць нашу краіну ў бліжэйшыя 15 гадоў.

«Нічога добрага ў становішчы Беларусі ў рэгіёне у 2030 годзе чакаць не даводзіцца. Гэта будзе адна з найменш развітых еўрапейскіх краін з аграрна-індустрыяльнай эканомікай. Што значыць аграрна-індустрыяльная эканоміка? Тое, што дэіндустрыялізацыя краіны непазбежная: халадзільнікі «Атлант» пяройдуць у музей беларускай прамысловасці ўслед за тэлевізарамі «Гарызонт» і «Віцязь». У аснове нашай прамысловасці застануцца тыя галіны, якія альбо цяпер уцягнуты ў канкурэнтны міжнародны рынак (ВПК), альбо тыя, якія грунтуюцца на дастатковай ёмістасці ўнутранага рынку (харчовая прамысловасць), альбо валодаюць канкурэнтнай перавагай танных працоўных рук (лёгкая прамысловасць)», — заявіў Андрэй Паротнікаў на міжнароднай канферэнцыі «Беларусізацыя ў кантэксце сучасных глабальных трансфармацый: дзейсныя структуры ў эпоху пераменаў».
На думку аналітыка, у 2030 годзе «ні пра якую сацыяльную дзяржаву казаць ужо не прыйдзецца — узровень фактычнага беспрацоўя будзе высокі».
Андрэй Паротнікаў вылучае тры фактары, якія могуць памяняць становішча спраў у горшы ці лепшы бок:— Якасць дзяржаўнага кіравання;— Якасць грамадзянскай супольнасці;— Узровень развіцця суседніх краін, іх здольнасць трансляваць прагрэс і дабрабыт (па ўзоры Расіі 2000-2012 гадоў адносна Беларусі і шэрагу іншых постсавецкіх краін або Еўрасаюза ў дачыненні да міжземнаморскіх краін на працягу апошніх 20 гадоў).
Рэгіянальны фон да гэтага часу, на думку аналітыка, будзе не ў лепшым стане: «Сістэма рэгіянальнай бяспекі па-ранейшаму не будзе адноўленая, а застанецца фрагментаванай. Асноўныя актары — Еўрапейскі Саюз і Расія — сутыкнуцца з шэрагам унутраных пагроз, якія прывядуць у некаторай ступені да іх самаізаляцыі. Адной з такіх пагроз з'яўляецца некантралюемая міграцыя, якая стане характэрнай як для ЕС, так і для РФ.
Так, паводле ацэнак Дзяржпагранкамітэта Беларусі, міграцыйны патэнцыял на бягучы момант у краіны ЕС з краін блізкага усходу складае ад 7 да 9 мільёнаў чалавек. Гэта не ўлічваючы тых будучых мігрантаў, якія чакаюць у Турцыі, бо такая колькасць людзей гатова зняцца з родных месцаў па пстрычцы пальцаў».
Не варта забываць, сказаў Паротнікаў, аб такім фактары, як кліматычныя змены, «якія яшчэ больш сціснуць даступнасць рэсурсаў для аказання нейкага вонкавага ўздзеяння».
«Фактычна наш рэгіён будзе прадстаўлены сам сабе — нейкая« шэрая зона », непадкантрольныя ні Захаду, ні Усходу. Пры гэтым бакі будуць перыядычна дэманстраваць тут свой уплыў і свае магчымасці проста для таго, каб папярэдзіць адзін аднаго аб нявыхадзе за пэўныя лініі размежавання, якія кожны з іх будзе лічыць сваімі інтарэсамі. Па сутнасці, Беларусь будзе знаходзіцца ў стане перыферыйнай дзяржавы, акрамя таго, улічваючы дзеянні Расіі апошніх гадоў, прыфрантавой дзяржавы», — сказаў каардынатар Belarus Security Blog.
Якім жа будзе беларускі адказ на выклікі і пагрозы-2030? «Адказ на гэта відавочны: трансфармацыя сістэмы грамадскіх адносін з улікам абмежаваных магчымасцяў дзяржавы, у тым ліку і ў сферы гарантый бяспекі. Урад краіны страціць спачатку маральную, затым псіхалагічную, а пазней і арганізацыйную манаполію на ўзброеную абарону, — лічыць Андрэй Паротнікаў. — Але пры гэтым дзяржава захавае манаполію ў частцы рэгулявання, планавання і матэрыяльна-тэхнічнага забеспячэння. У святле новых выклікаў урадавых рэсурсаў будзе недастаткова, а мабілізаваць новыя без грамадзянскай падтрымкі будзе немагчыма з-за беднасці краіны. Па сутнасці, гаворка ідзе аб выпрацоўцы новага балансу адносін «грамадства-дзяржава» у сферы бяспекі, у гэтым балансе голас грамадзян ужо будзе мець значэнне. Уладам прыйдзецца перадаць грамадзянам частку функцый забеспячэння бяспекі. Нічога фантастычнага ў гэтым няма: дастаткова ўзгадаць ідэал ЗША — узброены землеўладальнік. Акрамя таго, ёсць больш блізкі вопыт Паўночнай Еўропы, у краінах якой узброенае грамадзянскае насельніцтва з'яўляецца часткай сістэмы бяспекі».
Такім чынам, на думку Паротнікава, да 2030 года права беларускіх грамадзян на валоданне зброяй можа стаць рэальнасцю. «Безумоўна, гэта запатрабуе кардынальнага перагляду матрыцы дзяржкіравання, зусім іншай якасці грамадзянскай супольнасці і палітычных элітаў. Але працэс такой трансфармацыі ўяўляецца непазбежным. Пытанне толькі ў тым, як ён будзе адбывацца: як кантраляваная «селекцыя» ці як «натуральны адбор». У любым выпадку, Беларусь будзе змяняцца», — сказаў на заканчэнне Андрэй Паротнікаў.
Паводле thinktanks.by