Аптымізм Румаса: ці ўтрымаюць улады беларускі рубель?

Ці варта чакаць валютных інтэрвенцый з боку Нацбанка?

Прэм'ер-міністр Беларусі Сяргей Румас лічыць, што сітуацыя з ваганнямі абменнага курсу беларускага рубля з-за паслаблення расійскай валюты стабілізуецца.
«Сітуацыя будзе выраўноўвацца, Нацыянальны банк праводзіць узважаную палітыку», — падкрэсліў прэм'ер-міністр.
У сераду абменны курс беларускага рубля працягнуў нязначнае ўмацаванне — да даляра нацвалюта ўмацавалася на 0,3%, да еўра — на 0,54%. Да расійскага рубля беларускі рубель знізіўся на 0,48%. У Нацбанку не каментуюць магчымасць выкарыстання валютных інтэрвенцый для падтрымання курсу.
Ці апраўданы аптымізм Румаса? Якім чынам сітуацыя з беларускім рублём можа выраўнавацца?
Доктар эканамічных навук прафесар Барыс Жаліба назваў аптымізм беларускага прэм'ера «занадта бадзёрым».
— Кожны з нас хацеў бы верыць у лепшае, але, як паказвае вопыт больш ранніх дэвальвацый беларускага рубля, калі праходзіць вострая фаза абвалу, рубель адыгрывае, але да ранейшых значэнняў не вяртаецца. Гэта вопыт дэвальвацыі канца 2014 — пачатку 2015 гадоў, жніўня 2015 года і гэтак далей. Зараз наш рубель услед за расійскім глыбока праваліўся да 2,35 рубля за даляр і 2,65 за еўра. Расійская валюта правалілася да больш чым 70 рублёў за даляр і больш за 80 рублёў за еўра.
Гэта звязана з абвалам нафтавых катыровак, які адбыўся з-за неабдуманых дзеянняў Расіі, якая выйшла з пагаднення АПЕК +, які прадугледжваў абмежаванне здабычы нафты членамі гэтага картэля з тым, каб трымаць на ўзроўні цэны.
Расія зараз ўсвядоміла, што яна зрабіла вялікую памылку, таму што цэны ўпалі з 60 да 30 даляраў (акруглена) за барэль нафты гатунку Brent (амаль у два разы), і гэта адразу нанесла ўдар і па курсе рубля, і па даходах нафтаздабытчыкаў Расіі, і, што яшчэ важней, па бюджэце. Усё гэта люстэркава б'е і па Беларусі. Цяпер і беларускі, і расійскі рубель паволі адыгрываюць пазіцыі, але да ранейшых паказчыкаў рубель не вернецца.
— Да чаго ўжо прывяла ўся гэтая сітуацыя?
— Гэта б'е па беларускай эканоміцы з усіх бакоў, таму што з Расіяй па нафце пакуль няма пагадненняў ні па цэнах, ні па аб'ёмах. Зараз гэтая сітуацыя быццам бы працуе ў бок нашай эканомікі, паколькі з Расіяй, магчыма, будзе ўжо прасцей дамаўляцца — калі ў свеце цэны на нафту ўпалі, то дайце і нам больш нізкія цэны, каб яны былі не вышэй сусветных. Расія ж заўсёды нават з прэміяй нам пастаўляла нафту па цане ніжэй за сусветную. Паглядзім, як перамовы пойдуць далей. Думаю, за гэтым Румас і прыязджаў у Маскву.
Тут трэба скарыстацца сітуацыяй і інтэнсіфікаваць альтэрнатыўныя пастаўкі праз мора. Раз кошты менш, значыць, уся гэтая больш складаная лагістыка не будзе нам такая дарагая, як гэта было да цяперашніх падзей. Гэтым трэба скарыстацца і адыходзіць ад стоадсоткавай залежнасці ад Расіі, прымаць танкеры з мораў і далей перапраўляць нафту або па чыгунцы, або па трубах на нашы заводы.
Сітуацыя пакуль будзе, вядома, няважная. Гэта зноў скароціць экспарт, паколькі знізяцца кошты на нашы нафтапрадукты, таму паменшацца экспартныя пошліны ў бюджэт. Нашы НПЗ аказваюцца таксама не ў лепшай сітуацыі. Усе сусветныя цэны на нафту пайшлі ўніз, але ў нас маторнае паліва амаль ніколі не таннее. І зараз гэтага не прадбачыцца.
— Ці можа Нацбанк звярнуцца да валютных інтэрвенцый для падтрымкі беларускага рубля?
— Румас нядаўна заявіў, што Нацбанк не будзе ўмешвацца ў курсаўтварэнне, якое будуецца на рынкавых асновах. Наогул, гэта павінен быў сказаць кіраўнік Нацбанка Павел Калаур, гэта яго дыяцэзія, але, няхай, гэта заявіў прэм'ер, што таксама аўтарытэтна, і гэта правільна. Будзем лічыць, што дна мы дасягнулі, трошкі адштурхнуліся, а ЗВР Беларусі і так зменшыліся: на 1 студзеня мы мелі 9,2 мільярда даляраў, а цяпер 8,8 мільярда, і за два месяцы мы ўжо аддалі па дзярждоўгу парадку мільярда даляраў. Так што рэзервы трэба берагчы. Праўда, НБ можа ўводзіць нязначныя кропкавыя інтэрвенцыі, каб згладзіць ваганне. Але зараз ваганне ідзе ў бок дэвальвацыі. Да таго ж, у апошні час не даецца ніякай інфармацыі аб тым, у якім аб'ёме ажыццяўляюцца гэтыя інтэрвенцыі, калі нават яны і ёсць.
— Ад чаго сёння больш за ўсё залежыць курс беларускага рубля?
— У першую чаргу, ад знешніх фактараў: ад сусветных коштаў на нафту, а стала быць, ад коштаў на нафтапрадукты. Яшчэ ў беларускім варыянце існуе залежнасць ад рускага рубля, бо калі падае расійскі рубель, то ўслед за ім павінен падаць і беларускі. Інакш, калі мы будзем прытрымліваць гэта падзенне тымі ж валютнымі інтэрвенцыямі, то мы адразу пачнем прайграваць у экспарце ў Расію, калі суседняя краіна будзе з намі разлічвацца патаннелымі рублямі, асабліва за сяльгаспрадукцыю. Такі прэцэдэнт мы мелі ў канцы 2014 года, калі не пабеглі за расійскім рублём, і гэта каштавала пасады старшыні праўлення Нацбанка Надзеі Ермаковай, якую тады змяніў Павел Калаур. Так што тут трэба быць вельмі асцярожным, і калі расійскі сабрат пайшоў у піке, нашаму рублю аўтаматычна даводзіцца рабіць тое ж.
Паводле Заўтра тваёй краіны