Чаму дэматываваныя беларускія чыноўнікі?

Сёння чыноўнікі пазбягаюць прымаць рашэнні з-за боязі адказнасці. Не матывуе ініцыятыву і не заахвочвае адказнасць сёння ў першую чаргу сама сістэма, лічаць эксперты.

Эксперты прызнаюць, што сённяшні дзяржапарат неэфектыўны. Беларускія чыноўнікі пасіўныя, баяцца браць на сябе адказнасць у прыняцці рашэнняў.
На погляд кіраўніка спецыяльнага праекта «Кошта Урад» Уладзіміра Кавалкіна, вырашаць праблему эфектыўнасці дзяржапарату трэба пачынаць з таго ўзроўню, дзе прымаюцца рашэнні, а значыць з вышэйшага кіраўніцкага звяна.
«Сёння чамусьці калі ўсё ідзе паспяхова, адбываецца прыватызацыя гэтага поспеху вышэйшым дзяржапаратам. Пры гэтым, калі прыходзіць праблема, ва ўсім становяцца вінаватыя сярэдняе і нізкае кіраўніцкія звёны», — растлумачыў эксперт.
Уладзімір Кавалкін мяркуе, што менавіта тут і крыецца корань праблемы, звязаны з дэматывацыяй і нежаданнем чыноўнікаў браць на сябе адказнасць: «За бяздзейнасць іх можа і пажураць, але моцна не пакараюць, і ўжо дакладна не пасадзяць, а вось за прынятае рашэнне могуць прыйсці кантралюючыя органы, знайсці яшчэ парушэнні, накласці штрафы і пагражаць турмой».
«На мой погляд, сённяшняя сістэма ніяк не матывуе ініцыятыву і не заахвочвае адказнасць, — адзначыла і акадэмічны дырэктар BEROC Кацярына Барнукова. — У жыцці чыноўніка шмат негатыўнай матывацыі і страху, што, вядома, не спрыяе ініцыятыўнасці. Акрамя таго, невысокія зарплаты прыводзяць да адмоўнага адбору — у чыноўнікі ўсё часцей ідуць не самыя здольныя».
Хутчэй за ўсё, у цэлым, праблема неэфектыўнасці дзяржапарату ляжыць знутры, у той жорсткай сістэме вертыкалі ўлады, калі ўсе рэсурсы і ўсе паўнамоцтвы прымаць рашэнні сканцэнтраваны наверсе. Так, нармальнай практыкай мэнэджмэнту не толькі ў сістэме дзяржкіравання, але і бізнесу з'яўляецца перадача прыняцця рашэнняў на самы нізкі ўзровень, які толькі здольны прыняць гэтае рашэнне.
Відавочна, што самы просты спосаб разняволіць сёння чыноўнікаў — перадаць ім паўнамоцтвы на самы нізкі ўзровень.

Ці дапаможа скарачэнне чыноўнікаў?

Як лічаць эксперты, скарачэнні чыноўнікаў таксама не змогуць вырашыць праблему эфектыўнасці дзяржапарату. Ды і колькасць персаналу павінна адпавядаць той нагрузцы, якую яна нясе.
Як мяркуе Кацярына Барнукова, скарачэнне чыноўнікаў без адпаведнага скарачэння іх функцый наўрад ці можа прывесці да павышэння эфектыўнасці. Хутчэй за ўсё той жа самы аб'ём працы прыйдзецца выконваць меншай колькасці людзей, а значыць якасць працы чыноўнікаў знізіцца, а на ініцыятыўнасць проста не застанецца часу.
«Ці змогуць павысіць эфектыўнасць скарачэнні толькі там, дзе цяпер залішняя колькасць чыноўнікаў, але, наколькі мне вядома, скарачаюць без аглядкі на аптымальную колькасць», — адзначыла эксперт.
Тое, што скарачэнні ў Беларусі праводзяцца чыста механічна і на ідэалагічнай аснове, і ёсць галоўная праблема аптымізацыі сістэмы дзяржорганаў, лічыць Уладзімір Кавалкін. Паводле яго слоў, усе папярэднія хвалі скарачэнняў праводзіліся традыцыйна па галовах, пад іх не клалася ніякая навуковая база, не праводзіліся даследаванні функцый дзяржапарату.
На погляд Уладзіміра Кавалкіна, пра нейкі дакладны лік дзяржслужачых можна б было казаць, калі была б праведзена рэвізія функцый, якую яны выконваюць, і той нагрузкі, якую яны нясуць. «Тады можна было б заяўляць, што чыноўнікаў шмат і іх трэба скарачаць, ці наадварот, іх не хапае ў Беларусі», — растлумачыў ён.
Эксперт наогул лічыць, што тэма скарачэння чыноўнікаў даволі папулярная ў нашай краіне. Асабліва калі пагаршаецца сацыяльна-эканамічная сітуацыя, крызіс ідэй на вышэйшым узроўні ўлады. У рыторыцы прэзідэнта з'яўляюцца ноты незадаволенасці чыноўнікамі, якія выстаўляюцца дармаедамі, людзьмі, якія жыруюць на народныя грошы і нічога добрага для грамадства не робяць, таму іх трэба хутчэй прыціснуць і абараніць ад іх народ.

Дзяржава як сэрвіс

Да таго ж, што асабліва важна, на думку экспертаў, беларускаму дзяржапарату даўно час пазбавіцца ад патэрналісцкага склада, пры якім дзяржава глядзіць на сваіх грамадзян як на неразумных дзяцей, у дачыненні да якіх яно прымае нейкія меры: у чымсьці абмяжоўвае, нешта рэгулюе.
«Каб дзяржапарат быў эфектыўны і карыстаўся папулярнасцю ў грамадзян, трэба змяніць само гэтае стаўленне, прычым з самага верху», — сказаў Уладзімір Кавалкін.
Паводле яго слоў, дзяржава павінна сябе ўспрымаць як нейкую буйную карпарацыю, накшталт добрага банка, якая аказвае паслугі. І гэта сэрвісны падыход аказання паслуг дасць значна больш пераваг, чым звычайныя скарачэнні, упэўнены эксперт.
«Гэта ўжо будзе сучасная дзяржава, якая працуе па прынцыпе: дзяржава як сэрвіс, а не як рэгулятар альбо кіраўнік чагосьці, — канстатаваў Уладзімір Кавалкін. — І пакуль гэты злом у галаве вышэйшага дзяржапарату не адбудзецца, казаць, што нешта прынцыпова ў Беларусі ў гэтай сферы зменіцца, сёння не даводзіцца».
Паводле ej.by