Хто працуе ў пенітэнцыярнай сістэме Беларусі і за якія грошы яны выконваюць сваю працу?

Навіны пра тое, якім жудасным чынам з беларусаў, затрыманых «па палітыцы», здзекуюцца ў калоніях і турмах, не канчаюцца ўжо некалькі гадоў. «Белсат» высветліў, хто гэтыя людзі і за якія грошы, калі рэч усё ж у матэрыяльнай выгадзе, яны гатовыя працаваць на рэжым.

Каб зразумець, хто гэтыя людзі, якія ў турмах і калоніях здзекуецца з беларусаў, журналісты пагаварылі з былымі палітычнымі зняволенымі, якія адбывалі свае тэрміны ў самых розных месцах.

«Дзесьці праводзяць конкурс на садыстаў – і яго пераможцаў адпраўляюць працаваць у турмы»

«Быць нармальным у псіхалагічным плане чалавекам і працаваць у турме ці калоніі Беларусі – нерэальна», – запэўнівае Алена. Жанчына 1,5 года правяла ў СІЗА на Валадарскага.

Алена кажа, што працаўнікі там дзеляцца на дзве катэгорыі: або маўклівыя выканаўцы загадаў (такія, са словаў Алены, робяць сваю працу і ў выпадку чаго кажуць, што яны «па-за палітыкай»), або асобы, якія атрымліваюць задавальненне ад здзекаў з людзей.

З ёй згодная і другая суразмоўца, Таццяна, якую амаль два гады таму рэжым пазбавіў і свабоды, і паспяховага бізнесу ў Беларусі. У нейкі момант у ЦІП на Акрэсціна жанчына пачала думаць, што жывой адтуль яна можа не выйсці.

«Цягам некалькіх тыдняў нас трымалі ў камеры на чатырох чалавек, у якой адначасова былі 24 жанчыны! Пры гэтым 20 да нас падсялялі наўмысна. Гэта былі жанчыны, якія адпрацоўвалі свае парушэнні на сметніку. У асноўным – аліментшчыцы. Раніцай іх вывозілі на працу, а ўвечары вярталі назад – брудных і смярдзючых. Але нават яны ў нейкі момант сталі ставіцца да нас – палітычных – лепш, чым працаўнікі ЦІПу, – успамінае з болем Таццяна. – За 1,5 месяца мне ні разу не перадалі перадачы. Арыштавалі ў тонкіх белых спартовых штанах і лёгкай кофце. Праз некалькі дзён, седзячы пераважна на падлозе ў ЦІПе, я ператварылася ў падабенства чалавека. Было дзіка холадна, восень, і ў нейкі момант адна з гэтых аліментшчыц прынесла мне проста на сабе са звалкі шкарпэткі, якія адкапала ў смецці, і кофту. І я гэтаму была вельмі радая».

Таццяна кажа, што начамі жанчынам учынялі «шмоны» і будзілі па некалькі разоў:

«Там працаваў адзін садыст. Мабыць, каб нас канчаткова псіхалагічна дабіць, ён начамі на поўную гучнасць уключаў аўдыязапіс з крыкамі кацянятаў, з якіх здзекуюцца. Яны нема мяўкаюць і крычаць – і чуць гэта невыносна. Аднойчы я была там на мяжы. У мяне нават збіўся сардэчны рытм, я стала губляць прытомнасць. Нават пры гэтым мне не выклікалі хуткую дапамогу і не адвезлі ў шпіталь. Усё, што зрабіў мясцовы доктар, – на некалькі гадзінаў дамогся майго адсялення ў суседнюю пустую камеру і дазволіў паляжаць».

Яшчэ адзін наш суразмоўца – Антон. Са словаў 30-гадовага былога палітвязня, які адбываў пакаранне ў магілёўскай калоніі, нават «ціхіх выканаўцаў», якія не здзекуюцца там з людзей, назваць адэкватнымі вельмі складана.

«Добраахвотна хадзіць на такую працу ніводзін нармальны чалавек проста не зможа, – упэўнены Антон. – Большасці з іх адкрыта прамылі глузды і навялі на думку, што калі не яны ўсіх нас перасаджаюць у турму, то мы іх. У нас там быў адзін кантралёр. Ён прыязджаў працаваць вахтавым метадам, бо штатных працаўнікоў там увесь час не ставала. Ён заўсёды хадзіў у кофце з надпісам АМАП. Казалі, што ён калісьці марыў служыць у АМАПе, але яго не ўзялі.

Адчуванне, што дзесьці ў Беларусі праводзіцца конкурс садыстаў – і яго пераможцаў бяруць на працу ў беларускую пенітэнцыярную сістэму».

«На судзе я проста сядзела з адвакатам, а ён быў у "клетцы". Мне не дазвалялі нават глядзець на яго». Гісторыя палітзняволеных сужэнцаў

Здзекавацца з беларускіх вязняў прапануюць за 1300–1900 рублёў на месяц

Журналісты ўзяліся праверыць, за якія ж грошы людзі згаджаюцца працаваць у турмах і калоніях Беларусі. І ці сапраўды так шмат рэальна адданых рэжыму працаўнікоў пенітэнцыярнай сістэмы, як распавядаюць пра гэта прапагандысты.

Пошук у інтэрнэце адразу выдае сотні вакансіяў у турмах і калоніях Беларусі. Аказваецца, на некаторыя з іх Дэпартамент выканання пакаранняў не можа знайсці працаўнікоў месяцамі. Такія вакансіі можна знайсці нават на сайце praca.by.

З вакансіяў відаць, што часцей за ўсё шукаюць або кантралёраў, або начальнікаў атрадаў аддзелаў папраўчага працэсу – тых самых людзей, якія ўзаемадзейнічаюць непасрэдна са зняволенымі. Пры гэтым больш за ўсё вакансіяў цяпер вісіць у СІЗА № 2 у Віцебску і ў турме № 1 у Горадні. Шукаюць і ў іншых вобласцях. У бабруйскай ПК № 2, напрыклад, не стае псіхолага, якому гатовыя плаціць 1500–1900 рублёў. Віцебская «Віцьба» пазначае нават падрабязнасці рыхтавання будучых працаўнікоў. Так, напрыклад, указана, што кандыдатаў адпраўляюць на спецрыхтаванне на 12 тыдняў і ўвесь гэты час плацяць стыпендыю. Сярэдні заробак – 1300–1900 рублёў.

Вывучаем вакансіі больш падрабязна і шукаем тыя, дзе максімальна апісаныя ўмовы працы і магчымыя бонусы. Знаходзім вось што. У падзяку за адданую працу патэнцыйным працаўнікам адміністрацыяў калоніяў Беларусі амаль пад капірку абяцаюць квартальныя прэміі, матэрыяльную дапамогу, аднаразовую дапамогу на аздараўленне, а таксама льготную пенсію і крэдыты на жытло з выгаднай стаўкай 5 % гадавых (на агульных умовах банкі даюць грошы пад 14-15 % гадавых – рэд.). Кватэру абяцаюць пабудаваць за 3-5 гадоў працы на рэжым. Таксама абяцаюць аднаразовую грашовую ўзнагароду пры падпісанні другога кантракту або падаўжэнні яго на 5 гадоў. Пазначана, што выплаты могуць дасягаць 11 300 рублёў.

Цікава, што вышэйшая адукацыя ад кандыдатаў патрабуецца далёка не на ўсе пасады. Напрыклад, каб быць кантралёрам дзяжурнай службы або начальнікам атраду ў турме № 1 у Горадні, дастаткова проста сярэдняй адукацыі, узросту да 28 гадоў і адсутнасці судзімасці. Плаціць пры гэтым абяцаюць 1400–1700 рублёў. Дактары-тэрапеўты зарабляюць болей. Напрыклад, у шклоўскай ПК № 17 на гэтую пасаду прапануюць заробак да 2200 рублёў. Самыя вялікія заробкі мы адшукалі ў ПК № 12 у Воршы. Але там і свая спецыфіка: утрымліваюць асуджаных, хворых на актыўную форму туберкулёзу. За працу ў гэтай калоніі прапануюць 1780–2060 рублёў.

А вось для працы міліцыянтам – камандзірам атраду трэба ўжо вышэйшая адукацыя, добры стан здароўя і высокая псіхалагічная ўстойлівасць. Тых, хто пагодзіцца працаваць у магілёўскай ПК № 15, гатовыя нават да месца працы вазіць службовым транспартам і выплачваць грашовую кампенсацыю за найм жытла. Там, напрыклад, не стае начальніка атраду ва ўзросце да 27 гадоў, на заробак 1300 рублёў.

Станам на 27 чэрвеня 2024 года, паводле звестак праваабарончага цэнтру «Вясна», Беларусь мае 1372 палітвязняў, а праваабаронцы працягваюць выяўляць і дакументаваць факты катаванняў і забароненых відаў абыходжання са зняволенымі ў месцах пазбаўлення волі.