«Замест плана і лялькаводаў — простая стратэгія і поўная свабода для кожнага»

Максім Знак, юрыст штаба Віктара Бабарыкі, распавёў пра стратэгію дзеянняў на 9 жніўня.


Мабыць, пара, нарэшце, расказаць план? Ну што ж, пакуль ёсць магчымасць, давайце, раскажу, як я яго зразумеў.

Трохі нязручна, наогул, я ўжо ўсё распавёў 20 чэрвеня, але тады мне чамусьці ніхто не паверыў. Давайце, яшчэ раз.

План — мы. План — вы. Усё, што адбылося ў гэтай кампаніі — гэта краўдсорсінг. Вось і ўсё. Усё геніяльнае — проста. Якія сістэмы ўстойлівей? Сервер або торэнты? Торэнты. Служба таксі або убер? Убер. Працягнеце, пакуль не надакучыць.

Азірніцеся на падзеі, якія адбыліся з 8 траўня. Усё гэта мы зрабілі разам. Ацаніце кожную падзею, якая здавалася неверагоднай, і падумайце, чаму так адбылося. Таму што нельга зламаць тое, чаго няма. Замест плана і лялькаводаў — простая стратэгія і поўная свабода для кожнага. Замест жорсткіх правілаў — агульныя прынцыпы. Замест грошай — вера і энтузіязм. І працуе ж!

Праўду казаць лёгка і прыемна. Менавіта гэтым займаліся ўсе тыя, хто гэтым летам крок за крокам набліжаўся да сённяшняга дня. Было два простых прынцыпу: мы хочам, каб было сумленна, мы хочам, каб было па законе. Пад гэтымі прынцыпамі гатовыя падпісацца ўсё. Толькі адны — на словах, а іншыя на справе. Ёсць яшчэ адзін прынцып, ён гучыць пастаянна: мы за любоў, і супраць гвалту. Адмаўленне гвалту не азначае згоду з тым, што адбываецца. Адмаўленне гвалту азначае больш моцную маральную пазіцыю: праўда ўсё роўна пераможа, як перамагала гэтым летам кожны дзень.

Што будзе сёння? Гэтага ніхто не ведае. Але я ведаю, што стратэгія паводзін на вечар, якую агучыў аб'яднаны штаб — устойлівей, чым план, які спрабуюць навязаць (чамусьці сінхронна) з дзяржаўных СМІ і тэлеграм каналаў. Таму што суб'ектам быць прыемней, чым аб'ектам. І лёс краіны вырашаецца менавіта ў гэты вечар не на плошчах, а на выбарчых участках. І па маім глыбокім перакананні — вырашаецца як раней, перш за ўсё, з пазіцый закона. Кожны выбаршчык можа зрабіць простую справу ў сябе на ўчастку: праверыць ці ўсё ў парадку, аб'яднацца з суседзямі ў пошуках праўды ў калектыўнай заяве... і паглядзець, што атрымаецца.

Гучыць не падобна на план? Дык гэта ж добра. Няма плану — нельга зламаць.

Такім чынам, выбаршчыкаў запрашаюць прыйсці на ўчасткі пасля закрыцця і даведацца пра вынікі выбараў першымі. Па Выбарчым кодэксе падлік галасоў вядзецца бесперапынна і пратакол вывешваецца ў агульнадаступным месцы (агульнадаступнае – відавочна, гэта калі ўсе могуць азнаёміцца). Пакуль усё проста. На большасці ўчасткаў ужо зафіксаваныя сур'ёзныя парушэнні. Ужо разыходзіцца яўка на датэрміновым. Ужо выявілася нешта ў спісах выбаршчыкаў. Усе гэтыя парушэнні ўжо запісалі назіральнікі або іншыя выбаршчыкі.
У чаканні абвяшчэння вынікаў можна абмеркаваць працэс галасавання, абагульніць звесткі аб парушэннях, даведацца адзін у аднаго, за каго аддавалі галасы (бо ўжо агітацыі быць не можа – участкі закрыліся).
Калі хтосьці з выбаршчыкаў раздрукуе і прынясе прапанаваную форму заявы — яе можна падрыхтаваць да падачы. Калектыўную заяву могуць падпісаць любыя выбаршчыкі — нават тыя, хто глядзіць з акна. Калектыўную заяву варта сфатаграфаваць на памяць усім жадаючым — гэты дакумент можна прыкласці да простага паведамлення аб парушэнні на ўчастку, які на наступны дзень пры неабходнасці можна адправіць і ў ЦВК і ў іншыя органы.

Падаваць заяву ў міліцыю трэба ў выпадку, калі гіпотэза аб падробцы пацвердзіцца ў пратаколе галасавання (альбо ўскосна пацвердзіцца адмовай выдаць пратакол). Магчыма, члены камісіі сёння ўсіх прыемна здзівяць, і ніякіх заяў падаваць не спатрэбіцца. Пакуль камісія не абвясціла канчатковыя вынікі яшчэ могуць здарыцца цуды (вы ж купілі шампанскае загадзя?).

Каму падаць заяву? Вядома, толькі ў міліцыю. Не трэба самадзейнасці. Можна выклікаць міліцыю, можна звярнуцца да міліцыянта на ўчастку. Можа нават здарыцца так, што міліцыя прыедзе і да выкліку — і гэта выдатна. Бо любы супрацоўнік органаў унутраных спраў «незалежна ад займаемай пасады, месцы знаходжання і часе» (так запісана ў арт. 23 Закона аб АВД) у выпадку звароту грамадзян абавязаны «прыняць магчымыя меры па спыненні злачынства, адміністрацыйнага правапарушэння, аказанні неабходнай дапамогі тым, хто мае патрэбу, выяўленні і затрыманні асоб, якія ўчынілі злачынства, адміністрацыйнае правапарушэнне, выяўлення відавочцаў злачынства, адміністрацыйнага правапарушэнні, ахове месца здарэння». Пры гэтым, вядома, выбаршчыкам пры наяўнасці магчымасці можна паралельна збіраць любыя доказы парушэнняў на сваім участку — напрыклад, заявы членаў камісіі, фатаграфіі і іншае.

Будуць заявы складацца? Ці прымуць заяву на месцы? Што скажуць сябры камісіі? Ці будзе ў заяве дастаткова фактычных даных для таго, каб канстатаваць падробку (напрыклад, аб сваім выбары пэўнага кандыдата адкрыта, прама ў заяве, заявіць больш грамадзян, чым паказана ў пратаколе). Не ведаю адказу ні на адно з гэтых пытанняў. Але я ведаю дакладна, што калі грамадзяне з 5000+ участкаў будуць высвятляць сітуацыю асабіста ў іх на ўчастку (дома), і прымаць меры для выратавання сваіх галасоў законнымі спосабамі «не адыходзячы ад касы», то гэтая сістэма заслугоўвае значна больш даверу, чым спроба на працягу двух дзён кандыдату сабраць і падаць парушэнні па ўсёй краіне (хоць гэта, безумоўна, будзе зроблена).

Такім чынам, просты расклад: кандыдат — па краіне ў цэлым, выбаршчык — на сваім участку. Мірна і спакойна. Па законе. Разумеючы і прымаючы, што нават мірныя законныя дзеянні выклікаюць у гэтыя дні неадэкватную і незаконную рэакцыю. Але маё асабістае перакананне — калі адказаць гвалтам на гвалт, то тыя, хто гэта абяцаюць не першы месяц, нарэшце, уздыхнуць з палёгкай: ура, цяпер нам усё зразумела. Не, хлопцы, нам пакуль не зразумела — спачатку даць справаздачу па кожным участку, а заадно паспрабуйце ўтрымаць зграю чорных лебедзяў, якія могуць з'явіцца на любым з тысяч участкаў: або члены камісіі скажуць праўду, ці міліцыянт трапіцца сапраўдны, ці проста здарыцца якое-небудзь глупства накшталт выпаўшай пачкі падробленых бюлетэняў.
У любым выпадку, усе мы — неверагодныя. І вядома, разам — пераможам!
(Пераклад НЧ)