Ці прывядуць выбары прэзідэнта да дэвальвацыі рубля?

Цяперашняя прэзідэнцкая кампанія ў Беларусі значна адрозніваецца ад папярэдняй напалам запалу і наяўнасцю рэальных канкурэнтаў дзеючаму кіраўніку дзяржавы, у сувязі з чым варта задумацца пра тое, ці не будуць выбары на гэты раз суправаджацца дэвальвацыяй рубля.

Папярэднія выбары, якія адбыліся ў кастрычніку 2015 года, прайшлі даволі спакойна. Скокаў курсу рубля на біржы ні перад, ні пасля выбараў не назіралася. Праўда, тады ў жніўні назіраўся абвал курсу рубля супраць долара і еўра (прыкладна на 20%), але гэта адбылося ў сувязі з падзеннем коштаў на нафту на сусветным рынку і абвалам курсу расійскага рубля на Маскоўскай біржы. Але ў верасні сітуацыя ўжо нармалізавалася, і выбары прайшлі без эксцэсаў на валютным рынку.
Здавалася, што палітычныя падзеі ў нас больш не аказваюць значнага ўплыву на фінансы краіны і курс рубля. Але падзеі канца траўня — пачатку чэрвеня бягучага года паказалі, што гэта не так. За два тыдні да адстаўкі ўрада попыт на замежную валюту на БВФБ раптам вырас, і беларускі рубель значна патаннеў у адносінах да замежных валют.
Акрамя таго, на выбарах у бягучым годзе ў дзейнага кіраўніка дзяржавы з'явіліся цалкам рэальныя канкурэнты, якія маюць сродкі на правядзенне прэзідэнцкай кампаніі. Пасля чаго да іх паўсталі прэтэнзіі з боку праваахоўных органаў, і пачаліся размовы аб замежным умяшальніцтве, народных хваляваннях і г.д. Усё гэта прымушае задумацца, які ўплыў падзеі, што адбываюцца акажуць на курс беларускага рубля.

Насельніцтва забірае валюту з банкаў і збірае наяўныя

Пакуль сітуацыя стабілізуецца пасля хваляванняў у сакавіку, выкліканых чарговымі абваламі коштаў на нафту на сусветным рынку і курсу расійскага рубля на Маскоўскай біржы. Але ад нармальнага стану рынак далёкі.
Так, па дадзеных Нацыянальнага банка РБ, фізічныя асобы ў траўні бягучага года набылі валюты больш, чым прадалі, на 58,7 млн. рублёў, у той час як у траўні мінулага года яны прадалі валюту ў чыстым выразе на 131,8 млн. долараў . У той жа час, беларускія прадпрыемствы ў траўні рэалізавалі валюты ў чыстым выражэнні на 5 млн. долараў, хоць у траўні мінулага года яны былі чыстымі пакупнікамі валюты і набылі яе на 85,3 млн. долараў.
Такім чынам, хоць сітуацыя на валютным рынку горш, чым год таму, але гэта не крытычна.
Прыкладна тое ж самае можна сказаць і пра банкаўскія дэпазіты. Рублёвыя ўклады насельніцтва ў банках у сакавіку скарачаліся, аднак затым пачалі расці. У прыватнасці, тэрміновыя ўклады ў траўні павялічыліся на 14,1 млн. рублёў — да 5,04 млрд. рублёў, а певодныя ўклады падняліся на 179,2 млн. рублёў і дасягнулі 3,34 млрд. Рублёў. Сума наяўных грошай у абароце павялічылася на 197,1 млн. рублёў — да 3,96 млрд. рублёў. У маі мінулага года рублёвыя ўклады насельніцтва павялічыліся прыкладна на такую ​​ж велічыню, як і цяпер, але прырост наяўных быў прыкладна ў 2,5 разы менш.
Такім чынам, людзі сталі больш актыўна збіраць наяўныя грошы, што ва ўмовах крызісу цалкам чакана.
Рублёвыя дэпазіты юрыдычных асоб і ўкладанні ў рублёвыя банкаўскія каштоўныя паперы ў траўні таксама значна павялічыліся: прыкладна на 0,5 млрд. рублёў.
З валютай у беларускіх прадпрыемстваў сітуацыя горай, чым з рублямі. Іх валютныя ўклады ў траўні выраслі ў параўнанні з красавіком на 46,9 млн. долараў, у той час як у траўні мінулага года павелічэнне складала 269,9 млн. долараў. А кошт каштоўных папер, выпушчаныя банкамі (па-за банкаўскага абароту) у замежнай валюце скарацілася на 16,4 млн. долараў.
Пры гэтым насельніцтва працягвае забіраць валюту з банкаў. У траўні іх зберажэнні ў банках скараціліся на 28,4 млн. долараў - да 7,27 млрд. долараў, прыкладна, як і год таму ў траўні (на 15,1 млн. долараў). Але гэта менш зніжэння ў красавіку бягучага года, роўнага 155,8 млн. долараў.
Пры гэтым Нацбанк прытрымліваецца жорсткай грашовай палітыкі, хоць і абвясціў аб яе ўмераным змякчэнні, знізіўшы з 20 мая стаўку рэфінансавання да 8% гадавых (з 8,75%). Аднак рэакцыя рынку на такое змякчэнне апынулася даволі дзіўнай: стаўкі па дэпазітах і крэдытах не зменшыліся, а выраслі. У прыватнасці, сярэдняя стаўка па новых дэпазітах насельніцтва ў беларускіх рублях на тэрмін да 1 года ў траўні паднялася да 11,35% гадавых з 9,77% у красавіку. А сярэдняя стаўка па новых рублёвых крэдытах юрыдычным асобам на тэрмін да 1 года вырасла ў траўні да 11,27% гадавых з 11,09% у красавіку. Такое ў нас у Беларусі змякчэнне.
Але калі для эканомікі рост ставак — гэта дрэнна, то для валютнага рынку — добра, бо дэфіцыт і дарагоўля рэсурсаў будзе падтрымліваць рубель.

Золатавалютныя рэзервы досыць вялікія

Такім чынам, сітуацыя на валютным рынку і рынку банкаўскіх дэпазітаў у Беларусі ў бягучым годзе істотна горш, чым год таму, але не з'яўляецца крытычнай. Зараз эпідэмія ў свеце і ў Беларусі суціхае, цэны на нафту растуць, рынкі замежных краін адкрываюцца. Гэта павінна зніжаць занепакоенасць насельніцтва і прадпрыемстваў і павялічваць прыток валюты ў краіну. Так, ужо ў траўні знешняя дэбіторская запазычанасць беларускіх прадпрыемстваў скарацілася ў параўнанні з красавіком на 6% (да 10,8 млрд. рублёў), хоць пратэрмінаваная знешняя дэбіторская запазычанасць паднялася на 19% (да 1,1 млрд. рублёў).
Аднак расслабляцца не варта, так як, у прыватнасці, узмацняецца значэнне новага фактару рызыкі — выбараў прэзідэнта. Зараз цяжка прадказаць магчымы ход падзей на выбарах, можна ацаніць толькі сітуацыю на фінансавым рынку. Попыт на замежную валюту з боку насельніцтва і прадпрыемстваў, у жніўні перад выбарамі, а можа і пасля іх, хутчэй за ўсё, вырасце. Велічыня прыросту залежыць ад ступені напалу запалу, аднак, мяркуючы па сакавіцкім крызісе бягучага года, ён наўрад ці перавысіць некалькі сотняў мільёнаў долараў, так як нават у сакавіку, у перыяд удару з боку эпідэміі, глабальнага каранціну і абвалу коштаў на нафту, ён апынуўся на узроўні мільярда даляраў. Нацбанк тады ажыццяўляў валютныя інтэрвенцыі для стабілізацыі рынку. За студзень-сакавік бягучага года золатавалютныя рэзервы РБ скараціліся на 1,6 млрд. долараў, пасля чаго пачалі расці, і на 1 чэрвеня дасягнулі 7,88 млрд. долараў. З іх уласна валютных сродкаў 4,63 млрд. долараў, а яшчэ на 2,74 млрд. долараў у рэзервах знаходзіцца манетарнага золата.
Так што сродкі на задавальненне попыту на валюту, у выпадку ўзнікнення павышанага попыту на яе ў перыяд прэзідэнцкіх выбараў, у Нацбанка цалкам дастаткова, калі, зразумела, палітычная сітуацыя стабілізуецца за некалькі дзён ці тыдняў. Насельніцтва і прадпрыемствы могуць панервавацца і павялічыць куплю валюты, але маштабаў сакавіка гэта наўрад ці дасягне. Хто хацеў перавесці свае зберажэнні ў валюту, той гэта ўжо зрабіў. Да таго ж стабілізацыя эканомікі замежных дзяржаў будзе аказваць станоўчае ўздзеянне на настроі людзей і паступленні валюты ў краіну.
Пры гэтым, Нацбанк, відаць, будзе дзейнічаць традыцыйна, то бок фіксаваць курс рубля не стане, а будзе яго паступова адпускаць, прадаючы валюту. Такім чынам, рост курсу даляра на некалькі працэнтаў у жніўні нельга выключыць. Але пасля гэтага вельмі верагодна гэткае ж рэзкае падзенне, якое верне курс да ранейшага раўнаважнага значэння.
Сітуацыю могуць змяніць, мабыць, толькі знешнія фактары. У прыватнасці, другая хваля эпідэміі, або пагаршэнне адносін з Расіяй, якая можа ўзмацніць абарону свайго ўнутранага рынках ад тавараў і паслуг з РБ. Падставы для гэтага з расійскага боку маюцца: гэта адмова Беларусі пагадзіцца на пашыраную інтэграцыю на прапанаваных ёй умовах, пагаршэнне адносін кіраўніцтва дзвюх краін у сувязі з рознымі дзеяннямі ў перыяд пандэміі коронавируса, шматлікія рознагалоссі ў нафтагазавай сферы, а зараз яшчэ дадаўся і канфлікт, звязаны з Белгазпрамбанкам. Таму далейшае пагаршэнне адносін з Расіяй цалкам верагодна, а вось гэта ўжо амаль непазбежна прывядзе да дэвальвацыі нашага рубля. Але гэта зусім іншая гісторыя, якая патрабуе асобнага разгляду.
Паводле belrynok.by