«Восень цалуе рабінавы гай...» Дзесяць вершаў пра самую рамантычную пару года

Ужо больш за тыдзень прайшло, як мы перагарнулі свае календары — і пайшоў адлік новай восені. Сонейка ўсё яшчэ радуе нас промнямі і цеплынёй, але ночы ўжо не летнія — халодныя, пранізлівыя. Дзе-нідзе, асабліва на вёсцы, пануе ўжо золата ва ўбранні палёў, паціху скідаюць летнія строі дрэвы. Хутка запахне вогнішчамі, апалым лісцем і асеннім дажджом — і самы час будзе чытаць вершы і абдымаць сваіх каханых.

Максім Танк

Восень

Над палямі хістаўся пашчэрблены месяц.

Вецер дзьмуў, і шумеў па-над Нёманам бор.

Восень вецце сухое зграбла і на ўзлессі

Падпаліла пагрэцца начлежны касцёр.

Падпаліла касцёр, прылягла у тумане,

Ды кароткім быў гэты пад зорамі сон:

Крык трывожны птушыны збудзіў яе рана,

Па зямлі ад кастра разліваўся агонь.

Загарэліся гнёзды, і іскры пажару

Пачала яна з птушкамі, з ветрам гасіць.

Толькі полымя ўжо разлілося ў імшарах,

Па лясах і палях, па курганах брусніц.

I па сённяшні дзень восень жару не можа

Пагасіць на зямлі, ходзе з краю у край,

Заліваючы ліўнямі ў полі бярозы

I цалуючы кожны рабінавы гай.

Уладзімір Жылка

Восень

О, хараство асенніх дзён празрыстых,

Бязгутарнасць прыроды і спакой.

Ўрачыста полем з пушчаў залацістых

Прыйшла туга і пала над вадой.

А там застыла яснасць даляў чыстых

Над цёмнай рунню й чорнай цаліной,

І холад лёгкі ў косах прамяністых

Разліла сонца хваляй нежывой.

Наўкол сляды павольнага канання

І веліч нетутэйшага маўчання.

Прымаю корна сон зямлі азурны.

І летуціцца сцішанай душы

Такі ж спакой, халодны і бязбурны,

І адцвітанне яснае ў цішы.

Яўгенія Янішчыц

***

Хаджу па нівах, па лугах азёрных,

Начую летуценна ў будане

I думаю: чаму мне так прасторна?

I песня прылятае да мяне.

Прыносіць мне дары свае дуброва —

То верас, то крыніцу, то грыбок.

Ўліваецца, нібы ручай, у мову

Палескі нетаропкі гаварок.

Злятае па дасвецці галубіным

То рыжы ліст, то жоўта-залаты.

Упалі задуменна на платы

Даспелыя ружовыя рабіны.

Хаджу па нівах, па лугах азёрных,

Начую летуценна ў будане.

Я думаю: чаму мне так прасторна?

I песня прылятае да мяне.

Пятрусь Броўка

***

Зацерушыла каляіны,

Пралеглі жоўтыя сляды.

Узнесла восень павучыны,

Як тоненькія правады.

Я ведаю, што неўпрыкметку

Прыйшла яна ў прытулак твой,

I белы тонкі провад гэткі ж

Плыве там дзесьці прад табой.

I ты па сцежках летуценных

Цяпер праходзіш, можа быць...

Ах, каб па провадзе асеннім

З табою мне пагаварыць!

Анатоль Вялюгін

***

Дрымотная мільгае ліставея.

На тратуарах лета іржавее.

У просіні

над вежамі,

над рэкамі

жураўліны рэквіем.

З вясёлым смуткам асыпайся, лісце

забранзавелых каляндарных ісцін.

Вятрамі не развеяна,

не страчана

маладосці спадчына.

За вугальнай смугой дэпо і фабрык

прастор свіціцца, як наліты яблык,

хоць журыцца

над вежамі,

над рэкамі

жураўліны рэквіем.

Анатоль Грачанікаў

Верасень

Зноў верасень —

Запаслівы грыбнік —

Шчыруе па імшыстых баравінах.

Трымціць раса на звонкіх павуцінах

I травастою пах яшчэ не знік.

Немітусліва

Промні аж да дна

Прасвечваюць азёрныя глыбіні.

I гронкі ацяжэлыя каліны

Насыціліся сокамі спаўна.

Мне даспадобы

Верасень заўжды.

I не таму, што ў ім я нарадзіўся.

У верасні мне свет увесь адкрыўся

У спеласці сакоўнай — малады.

Так, свет!

I сам я ў вераснёвы час,

Прасвечаны святлом яго, як гронка,

Спяваю і не ціха, і не звонка

Для вас, абшары родныя, для вас,

Шчымліва

Адчуваючы душой

Закончаную яснасць у прыродзе,

I ў жураўліным сцішаным палёце,

I ў засцюдзелай быстрыні рачной.

Вулля

Шукае позняя пчала.

Лагодна-мяккі свет, нібы вашчына.

I дабратой прасвечана Айчына

У барвах баравіннага святла.

Міхась Стральцоў

***

За вёскаю, на адзіноце,

Асеннім днём пачуеш ты,

Як вецер на запалай ноце

Скуголіць аж да нематы.

I што ні болю, ні шкадобы

He наканована яму,

Калі бывае даспадобы

Няславіць волю, як турму, —

Hi развітання, ні спаткання,

А толькі вусцішнасць быцця:

Нібы пра згубнае каханне

Пяе няўцямнае дзіця.

Аж скаланецца раптам сэрца,

Ліхой збаяўшыся мяжы,

I так захочацца пагрэцца

Ля ўласнай цёплае душы.

Сяргей Законнікаў

***

Вецер галін не хістае,

Звонкім лісцём не шуршыць.

Восень стаіць залатая

I на зямлі,

і ў душы.

Лёг павуцінкі іскрыстай,

Першага інею след.

Моўчкі,

Празрыста-ўрачысты,

Свеціцца мудрасцю свет.

Ты з ім даўно ў ціхай змове,

Родную ён пазнае —

Столькі святла і любові

Вочы праменяць твае.

I ў безгалоссі прыроды,

Пэўна, ясней, чым калі

Рэхам адклікнуцца годы,

Што ў гэты дзень прывялі.

Вецер галін не хістае,

Кружаць лісцёвыя сны...

Восень мая залатая,

Восень з паглядам вясны.

Ніна Мацяш

У вераснёвым полі

Нам добра тут, у гэтым голым полі,

Дзе на рудой пакошы незнарок

Яшчэ ўбярог сваё рудое полымца

Неспадзяваны васілёк.

Нам добра тут, хоць рэзкі ходзіць вецер, —

Ды ў неба шчэ багата глыбіні,

I сонца шчэ з-за хмар імклівых свеціць нам

I не шкадуе цеплыні.

З такой лагодай, гойна і няўтомна

Прасцяг да сэрца нас хіне свайго,

I так выразна бачыцца нам,

хто мы 

ёсць адзін для аднаго...

Аркадзь Куляшоў

Пра восень

Замаўкаюць птушыныя звонкія спевы,

Калі восень прыходзіць у край наш лясны,

I, як свечкі, вакол ярка ўспыхваюць дрэвы

На праводзінах лета, на памінках вясны.

Там, дзе восень ідзе, лес шумлівы радзее,

Вецер гоніць хмарыны з-за цёмных ялін.

Грозны чуючы сівер, лісты, як надзеі,

Аблятаюць на дол з пачарнелых галін.

Я, ўлюбёны ў жыццё, не скаруся пагрозе

На праводзінах тых, на памінках старых.

Выйду з лесу і стану ў зімы на парозе

Дрэвам я, што лістоў не губляе сваіх.

Я трымаў іх з вясны, да вясны датрымаю,

Не развею па свеце, не кіну ў бяду,

Дружным пошумам іх новы май прывітаю

I з адзінаю просьбай на дол упаду:

— Адгукніся, вясна, мне зязюляй з-за рэчкі,

Дай яшчэ раз прыпасці да любай зямлі

I каштанаў сваіх незгасальныя свечкі

Над маёй адшумеўшай вясной запалі!