Ва Украіне пераход ад «здымаем відэльцам локшыну з вушэй» да «насаджваем на вілы» заўсёды амаль імгненны

Расія нікуды не дзенецца. Побач з ёй прыйдзецца жыць суседнім дзяржавам — не вельмі шчасліва, але доўга, піша гісторык і палітолаг Уладзімір Пастухоў.

Украіна зноў увайшла ў вельмі дынамічны этап свайго палітычнага развіцця (я б назваў яго «фазай хуткай палітыкі»), калі падзеі могуць пачаць развівацца імкліва. У гэтым сэнсе Украіна — не Расія.

Пераход ад «здымаем відэльцам локшыну з вушэй» да «насаджваем на вілы» тут заўсёды амаль імгненны, без асаблівага разварушвання, можа ўкласціся ў некалькі месяцаў. Такая вось «нацыянальная спецыфіка».

Пісаць пра Украіну ў такі перыяд — усё роўна што хадзіць па мінным полі. Украінскае грамадства перажывае пакутлівую трансфармацыйную ломку. Яно саспела для прыняцця новай палітычнай парадыгмы — і адначасова яно баіцца гэтых перамен, як скачка ў невядомасць без парашута. Таму любая спроба апісаць гэтую новую, ужо выкрышталізаваную, парадыгму выклікае жорсткі пратэст. Грамадства хоча закрыцца ад новай рэальнасці. Але гэта немагчыма, паколькі гэтая рэальнасць не з'яўляецца чымсьці знешнім у адносінах да Украіны, яна фарміруецца знутры.

Што ж гэта за новая парадыгма, якая павінна прыйсці на месца старой?

Культ гвалту vs культ ненасілля

На самай справе тут усё проста, усё зводзіцца да простай фразы: Расія нікуды не дзенецца. Побач з ёй прыйдзецца жыць — не вельмі шчасліва, але доўга. Нават калі ўявіць, што ў Расіі адбудзецца рэвалюцыя і яна разваліцца на часткі (пра што пераважная большасць украінцаў сёння марыць), 140 мільёнаў рускіх не здымуцца са сваіх месцаў і не паляцяць у космас, як у старым львоўскім анекдоце, Расію не акупуюць марсіяне, тым больш — НАТА, і ў любым выпадку не відаць, каб нешта падобнае здарылася ў бліжэйшы час.

Гэта аб'ектыўная рэальнасць, дадзеная сёння ўкраінцам у вельмі непрыемных адчуваннях. Да гэтай рэальнасці неабходна вяртацца, і гэта вельмі няпроста пасля ўсяго перажытага.

Вось хацеў учора напісаць, што інтэрв'ю Арахаміі выглядае як данос на Борыса Джонсана, але раніцай адкрыў тэлефон і ўбачыў, што пра гэта ўжо напісаў Арастовіч. Хто першы ўстаў, таго і тапкі. Як пісалі Ілля Ільф і Яўген Пятроў, калі адна і тая ж думка прыходзіць адначасова ў дзве галавы, ад яе неабходна адмаўляцца. Трэба капаць больш дбайна (М. Жванецкі).

Гэта не столькі данос, колькі самаданос, свайго роду тлумачальная запіска пра тое, як Украіна дайшла да такога жыцця. З гэтай «запіскі» мы даведаемся шмат новага і сапраўды цікавага, калі выказаць здагадку, што прызнанне чыстасардэчнае.

Што вынікае з інтэрв'ю Арахаміі, калі прыбраць «белы шум»? Што пасля таго, як Крэмль «лажануўся» з бліцкрыгам і атрымаў ад УСУ па пысе, ён гатовы быў згарнуць ваенныя дзеянні на досыць камфортных для Украіны ўмовах (не пераможных, але з улікам выплачанай цаны ў пару сотняў тысяч жыццяў і разбурэння эканомікі — прымальных) і весці не бутафорскія, а цалкам рэальныя перамовы ў Стамбуле.

Гэтыя прапановы былі адпрэчаны дзеля дасягнення бескампраміснай перамогі (вяртанне тэрыторый, уключаючы Крым, плюс сяброўства ў НАТА і ЕС — і ідзіце вы лесам).

Уладзімір Пастухоў: Пазбегнуць вайны з Расіяй пасля распаду СССР было цяжэй, чым не пазбегнуць

Прычын, па якіх Украіна сарвала перамовы (атрымліваецца, Пуцін не хлусіць, па меншай меры ў гэтым канкрэтным выпадку) — тры: трэба было мяняць Канстытуцыю (перад гэтым яе неаднаразова мянялі ў іншы бок), Пуціну нельга верыць (а каму можна?), Джонсан сказаў «давайце ваяваць». Шчыра кажучы, выглядае крыху па-дзіцячы для зусім «недзіцячай» сітуацыі, у якой апынулася Украіна.

Да цяперашняга моманту лічылася аксіёмай, што ў Зяленскага не было выбару, і ён вёў экзістэнцыяльную вайну, дзе на коне было само існаванне Украіны як дзяржавы. Цяпер у няяўнай форме прызнаецца, што Зяленскі меў выбар: альбо спыніць вайну на раннім этапе, без страты дзяржаўнасці, але на кампрамісных і нявыгадных для Украіны умовах, альбо паставіць на джэкпот.

Ён паставіў на джэкпот. Гэта было прыгожа. Ці было гэта яшчэ і мудра, трэба будзе цяпер вырашыць украінскаму грамадству. Гэта выключна ўнутрыўкраінская дыскусія, і яна ніколькі не мяняе адносіны да расійскай агрэсіі і яе ацэнкі. У пэўным сэнсе яе пачатак ёсць прыкмета сталення гэтага грамадства.