Скандалы, інтрыгі, расследаванні. На БТ — чарговая «шпіёнская гісторыя» (здагадайцеся, пра каго)

Ніяк суседзі не даюць спакою беларускім спецслужбам. Але, выяўляецца, не толькі спецслужбам. Як сцвярджае прапаганда, палякі спрабавалі завербаваць дыпламата Лукашэнкі. Нават грошы прапаноўвалі!

Гэты выпуск «Пульса Леніна-19» навеяны новым шпіёнскім скандалам паміж Беларуссю і Польшчай на 100 тысяч еўра і ўспамінае падобнага роду гісторыі з удзелам дыпламатаў з вопыту іншых краін.

Еўра на рамонт даху

Шпіёнскія скандалы з'яўляюцца натуральным спадарожнікам міжнародных адносінаў. Яны здараюцца як паміж ворагамі, так і сярод сяброў, але ёсць вялікая розніца, як з імі абыходзяцца адны другія, піша ў сваім блогу Павел Мацукевіч.

Напрыклад, калі ў 2013-м у Германіі даведаліся, што амерыканскае ЦРУ праслухоўвае тэлефон федэральнага канцлера, то таксама быў скандал, але абодва бакі хацелі яго хутчэй замяць. Нягледзячы на тое, што падслухоўваць канцлера было, вядома, з амерыканскага боку не па-сяброўску — моцна падрывала трансатлантычны давер у вачах вернікаў.

Германцы выклікалі «на дыван» амерыканскага амбасадара ў Берліне, заявілі яму пратэст і запатрабавалі тлумачэнняў. Былі скліканні кіраўнікоў Германіі і ЗША.

Хутчэй за ўсё, Берлін і Вашынгтон палічылі б за лепшае і зусім не публічыць інцыдэнт, а пасварыцца па закрытых ад шырокіх народных мас урадавых або дыпламатычных каналах, не ладзячы сцэн. Аднак гісторыя трапіла ў СМІ, не пакінуўшы выбару — давялося для выгляду трохі паскандаліць публічна.

У асяроддзі ворагаў іншае абыходжанне са скандаламі. Для іх яны — зброя «знішчэння» апанента. Таму скандал часам раздзімаюць, як з мухі слана, каб накінуць цень на плот і такім чынам дыскрэдытаваць ворага. А бывае, што скандал нават прыдумляюць.

Можна меркаваць, што прыкладна па гэтай логіцы развіваюцца шпіёнскія гісторыі паміж Беларуссю і Польшчай.

Іх найноўшая глава была нядаўна прадстаўлена гледачам тэлеканала «Беларусь 1», і гэта само па сабе хрэстаматыйны прыклад наўмыснай публічнай агалоскі таго, што магло без яе абысціся ў іншых адносінах.

Паводле паказанага на днях па беларускім ТБ сюжэту, польскія спецслужбы спрабавалі завербаваць беларускага дыпламата, прапанаваўшы яму 100 тысяч еўра.

Паколькі справа была ў Кішынёве, то патрабуецца ўяўленне, каб адразу прыдумаць, якія-такія дыпламатычныя сакрэты там можна за такія грошы набыць.

Можа, закрытыя звесткі пра беларуска-малдаўскі гандаль у тонах, штуках, доларах і пастаўшчыках?

У гэтым жарце — доля жарту, таму што беларускія ўлады зрабілі са знешнегандлёвай статыстыкі ў разрэзе краін дзяржаўны сакрэт. Даныя ўжо некалькі гадоў як не публікуюцца.

Аднак такія сакрэты не прадаюцца, таму што наўрад ці камусьці патрэбныя.

Не спыняюцца ні перад чым. Як КДБ вярбуе беларусаў і ці магчыма гэтага пазбегнуць

На самой справе спробы вярбоўкі замежных дыпламатаў — не рэдкасць, паколькі гэта руцінная задача спецслужбаў, напэўна, усіх краін, якія іх маюць. Такая ж, як тушыць агонь у пажарных або прасоўваць інтарэсы — у дыпламатаў.

Што цікава: у нашым выпадку наш дыпламат грошай, паводле сюжэту на ТБ, не ўзяў, што натуральна, але прымудрыўся запісаць размову і засняць вярбоўнікаў і тысячы еўра на камеру. А вось гэта ўражвае.

Такім аператарскім навыкам на факультэце міжнародных адносінаў дыпламатаў не вучаць.

Адно з двух (ці ўсё разам): альбо ролю дыпламата граў кадравы супрацоўнік іншага ведамства, альбо ўся гісторыя ад «а» да «я» — фантазія стваральнікаў падобнага бясплатнага выкрывальнага кіно а-ля «Беларусьфільм».

Цікава і тое, што, паводле версіі ТБ, рандэву ў Кішынёве было сустрэчай калег, знаёмых па папярэдняй камандзіроўцы. У дыпламатычным асяроддзі такое здараецца часта. Свет цесны: пазнаёміліся, калі працавалі ў сваіх пасольствах у адной краіне, потым выпадкова перасекліся ў камандзіроўках ужо ў іншай.

Пры гэтым польскі калега быў выкрыты беларускім тэлебачаннем як выведнік, які працаваў пад прыкрыццём у МЗС Польшчы па лініі падраздзялення дыпламатычнай бяспекі. Што робіць яшчэ больш верагодным, што і беларускі калега таксама меў аналагічнае дыпламатычнае прыкрыццё.

Завербаваць супрацоўніка спецслужбаў, як мяркуецца, куды каштоўней, чым сярэднестатыстычнага дыпламата. Магчыма, таму і столькі еўра.

«Мядовая пастка» для патрыётаў

Гістарычны досвед паказвае, што спецслужбы спрабуюць узяць на вуду не толькі радавых дыпламатаў і выведнікаў пад дыпламатычнымі дахамі, але і амбасадараў. Метады вярбоўкі могуць быць вельмі рознымі, не абавязкова звязанымі з грашыма. Бывае, што ловяць на любоў да радзімы — і не толькі да яе.

Адзін з самых гучных выпадкаў пра «не толькі» звязаны з амбасадарам Францыі Морысам Дэжанам, які працаваў у СССР напрыканцы 1950-х – пачатку 1960-х.

Савецкія спецслужбы мэтанакіравана падбіралі да яго ключы — і падабралі на слабасці да жанчын. Аперацыя па вярбоўцы гэтага дыпламата заняла некалькі гадоў, і ў ёй былі задзейнічаны каля 200 чалавек.

Вуаля яе кароткі змест: француза звялі з савецкім бамондам і ўплывовымі саноўнікамі — падстаўнымі або звязанымі са спецслужбамі. І на адной з «выпадковых», але спецыяльна арганізаваных сустрэч таксама «выпадкова» пазнаёмілі з маладой актрысай Ларысай Кронберг, якая знялася потым у многіх савецкіх фільмах.

Завязаўся раман, і ў адно з гарачых пасцельных спатканняў здарыўся драматычны фінал: на кватэру, дзе ўсё адбывалася, наляцелі ашуканы муж з прыяцелем, якія таксама, як і Ларыса гралі адведзеную ролю. Яны выцягнулі амбасадара з ложка, прафесійна збілі (без слядоў збіцця), а супакоіўшыся — прыгразілі заявай у міліцыю.

Кампрамат, шантаж, ціск на сваякоў. Як спецслужбы вярбуюць беларусаў у дыяспарах

Каб пазбегнуць скандалу, француз вырашыў звярнуцца па дапамогу да ўплывовага савецкага знаёмага, які на самой справе быў галоўным рэжысёрам усяго гэтага любоўнага кіно, і кола замкнулася. Той, вядома, усё разруліў, але ў абмен на сустрэчныя паслугі. Заслона.

Гістарычны прыклад вярбоўкі дыпламата, звязаны са згодай да супрацоўніцтва з любові да радзімы, тычыцца амбасадара Балгарыі ў СССР Івана Стаменава.

Пра яго ёсць у мемуарах Паўла Судаплатава («Выведка і Крэмль. Нататкі непажаданага сведкі»): Стаменаў быў завербаваны ў 1930-я ў Рыме, калі працаваў трэцім сакратаром амбасады Балгарыі.

Дык вось, гэты дыпламат сімпатызаваў Савецкаму Саюзу і пайшоў на супрацоўніцтва з чыста ідэйных меркаванняў, разглядаючы СССР як адзіную гарантыю абароны балгарскіх інтарэсаў на Балканах і ў Еўропе ў цэлым.

Словам, бывала ўсякае, нішто шпіёнскае не новае пад поўняй, каб у беларускім выпадку гаварыць пра сенсацыю.

Рэакцыя афіцыйнага Мінска на актуальны шпіёнскі інцыдэнт пакуль адлюстраваная ў публічнай агалосцы (праз ТБ) і ў ноце пратэсту беларускага МЗС, уручанай польскаму дыпламату, але гэта яшчэ не ўсё.

Цалкам магчыма, будуць нейкія іншыя наступствы. Гэта, у прынцыпе, ужо анансавана прэс-сакратаром МЗС, але яшчэ не канкрэтызавана на момант выхаду тэксту.

Як сёння працуе беларуская прапаганда?

Звычайна за такімі скандаламі стаіць высылка дыпламатаў, але ў нашым выпадку гэты рэсурс на мяжы вычарпання, і можа быць так, што няма каму будзе ўручаць наступную ноту.

Прыкладна два гады таму Расія выклікала «на дыван» у МЗС амбасадара Нідэрландаў у Маскве, каб выказаць яму пратэст праз спробу завербаваць вайсковага аташэ амбасады РФ у Гаазе з боку Вялікабрытаніі. Не з боку Нідэрландаў. Расійцы скардзіліся нідэрландцам на брытанцаў, што было зафіксавана некалькі падобных выпадкаў.

Як варыянт, Мінск мог бы не адставаць ад хаўрусніка і таксама выклікаць на размову не толькі кіраўніка дыпмісіі Польшчы, але і амбасадара Малдовы, каб выказаць і яму сваё «фі» ў сувязі з валютнай спакусай, якой заманьвалі польскія спецслужбы беларускага «дыпламата» ў Кішынёве. Так бы мовіць, пашырыць геаграфію скандалу на ўсіх удзельнікаў, але зэканоміць на высылцы дыпламатаў.

Яны і так у дэфіцыце, і гэта відавочна не на карысць адносінам.