Дыктатар разумее, што «расійскі карабель ідзе на дно»
За апошні месяц Лукашэнка паспеў папрасіць гарантый абароны ў Расіі — свайго партнёра па так званай Саюзнай дзяржаве — і запэўніў беларусаў, што не хоча ваяваць. Украінскае выданне focus.ua паспрабавала даведацца, што стаіць за змяненнем рыторыкі беларускага дыктатара і як гэта адаб'ецца на пагрозе ўдару з тэрыторыі Беларусі.
Ілюстрацыйнае фота «НЧ»
Аляксандр Лукашэнка заявіў, што не хоча ваяваць. Нават больш, ён адзначыў, што яго запэўнілі ў тым, што ні Польшча, ні Украіна не збіраюцца на яго нападаць.
«Таму супакойцеся, працуйце спакойна. Ніхто на нас нападаць не збіраецца. У прыватнасці, украінцы. Ды і заходнікі, з якімі я сустракаюся, яны мне кажуць: "Аляксандр Рыгоравіч, да вас ні ўкраінцы, ні палякі не збіраюцца". Можа, і не збіраюцца. Але нам трэба быць гатовымі да ўсяго», — цытуе «Фокус» словы Лукашэнкі.
Мабілізацыя ў Беларусі і пераход на ваенны час
Гэтыя заявы былі зробленыя пасля пачатку раптоўнай праверкі баявой гатоўнасці беларускай арміі, якая пачалася ў красавіку і расцягнецца на нявызначаны час. Тады дзяржаўны сакратар Савета бяспекі Аляксандр Вальфовіч заявіў, што «праверка будзе ўключаць поўны комплекс мер, звязаных з пераводам з мірнага на ваенны час, прызывам ваеннаабавязаных, пастаўкай узбраення, выхадам на палігоны для выканання задач па прызначэнні».
Калі прасцей, гэта значыць, што беларусаў рыхтуюць да пераходу на ваенны час.
2 траўня Лукашэнка сабраў нараду сілавікоў па пытаннях забеспячэння бяспекі, правапарадку і мерапрыемстваў па ахове дзяржаўнай мяжы. Ён зноў успомніў, што «сітуацыя застаецца складанай», і даручыў «падрыхтаваць сур'ёзныя мерапрыемствы на мяжы з мэтай недапушчэння на тэрыторыю краіны дыверсантаў». Са свайго боку старшыня Дзяржаўнага памежнага камітэта Анатоль Лапо даў справаздачу, што на мяжы фармуюцца манеўраныя групы для процідзеяння патэнцыйнаму суперніку.
«Мы ў мінулым адну мангрупу сфармавалі ў мазырскім атрадзе (гэта каля 300 чалавек), цяпер сітуацыя такая, што мы вымушаныя фармаваць адну мангрупу на лідскім напрамку, іншую, як рэзерв, — на брэсцкім напрамку. Будзе восень — магчыма, яны там не патрэбныя будуць, будзем перакідваць на іншы напрамак», — заявіў Лапо. Чаму менавіта восень, ён не патлумачыў, але намёк на ўкраінскае контрнаступленне зразумелы.
У той жа дзень Мінабароны паказала кадры з 3300-кіламетровага маршу ракетных войск і артылерыі, які праходзіў у рамках чарговага этапу комплекснай праверкі баявой гатоўнасці. Было заяўлена, што калона тэхнікі з паветра будзе прыкрывацца беспілотнікамі на працягу ўсяго маршруту яе руху.
На фоне пацыфісцкіх заяў Лукашэнкі, такія дзеянні не ўспрымаюцца як нежаданне ваяваць. А яго словы могуць быць расцэненыя як наўмыснае супакойванне насельніцтва, якое пачало нервавацца з-за ваенных збораў рэзервістаў, раздачы позваў і перамяшчэння вайсковай тэхнікі па гарадах.
Ці ёсць пагроза наступу з тэрыторыі Беларусі
Дзяржаўная памежная служба Украіны адзначае, што на тэрыторыі Беларусі зменшылася колькасць расійскіх акупантаў. Паводле стане на 1 мая, іх налічвалася каля 2800. Гэтая колькасць значна меншая, чым была яшчэ некалькі месяцаў таму.
«Камандуючы Аб'яднаных сіл УС Украіны Сяргей Наеў ужо неаднаразова заяўляў, што магчымасць наступу з тэрыторыі Беларусі мінімальная. На тэрыторыі краіны знаходзіцца мінімальная колькасць расійскіх вайскоўцаў, усяго на тэрыторыі памежжа Беларусі і ў Бранскай і Курскай абласцях фіксуюць да 17 тысяч асабовага складу. Падобныя заявы і дзеянні робяцца для адцягнення намаганняў УСУ па абароне больш чым тысячакіламетровага фронту», — кажа ваенны эксперт Дзмітрый Снегіроў.
Ён звяртае ўвагу на іншае: менавіта на ўзмацненне паўнамоцтваў КДБ у Беларусі. Ім дадзены ўказанні жорстка дзейнічаць па праявах супраціву і магчымых дыверсійных груп (ДРГ). Ужо праз тыдзень там зрабілі справаздачу аб затрыманні дыверсійных груп. Як гаворыцца, у лепшых традыцыях СССР.
3 мая камандаванне Аб'яднаных сіл УСУ паведаміла, што на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь працягвае знаходзіцца авіяцыйная групоўка і групоўка наземных сіл РФ. Зараз пагрозы наземных наступальных дзеянняў як з тэрыторыі Рэспублікі Беларусь, так і з тэрыторыі Курскай і Бранскай абласцей няма.
Акрамя таго, варта заўважыць, што РФ перастала выкарыстоўваць тэрыторыю Беларусі для нанясення ракетных удараў па Украіне і запуску беспілотнікаў.
Лукашэнка шукае абароны і выгады для сябе
Апытаныя «Фокусам» эксперты адзначаюць, што прычынай такіх паводзін Лукашэнкі можа быць шмат аспектаў. У першую чаргу гэта вынікі сакавіцкай сустрэчы Лукашэнкі і кіраўніка Кітая Сі Цзіньпіна. Менавіта тады Лукашэнку быў зроблены намёк, каб яго армія ніякім чынам не прымала ўдзелу ў вайне ва Украіне. Санкцыі, якія ўводзяцца супраць Мінска, значна шкодзяць Пекіну, бо ён працягвае выкарыстоўваць Беларусь як транзітную пляцоўку.
«Адбыліся пэўныя змены пасля сустрэч з кіраўніцтвам КНР і шэрагу перамоў. Пекін разглядае Беларусь у арбіце сваіх інтарэсаў. Трэба ўспомніць хоць бы беларускія рэактыўныя сістэмы залпавага агню "Паланэз", што з'яўляецца сумеснай з Кітаем распрацоўкай», — каментуе Снегіроў.
Нагадаем, ужо ў красавіку падчас сустрэчы з міністрам абароны РФ Сяргеем Шайгу Аляксандр Лукашэнка заявіў, што Беларусь мае патрэбу ў гарантыях абароны з боку РФ, паколькі Захад не выконвае дамоўленасці аб гарантыях бяспекі — згодна з Будапешцкім мемарандумам. Яшчэ паўгода таму ён заяўляў пра адзінае войска і гатоўнасць беларусаў стаць у першыя шэрагі на абароне так званай Саюзнай дзяржавы.
Эксперт праграмы «Міжнародная і ўнутраная палітыка» аналітычнага цэнтра «Украінскі інстытут будучыні» Ігар Тышкевіч упэўнены, што ўсе гэтыя заявы робяцца для ўнутранага і вонкавага спажыўца ў чаканні рэакцыі. Лукашэнка добра разумее, што далейшае глыбокае ўмяшанне ў вайну ва Украіне пагражае і яму самому, і яго ўладзе, і краіне.
«Высновы трэба рабіць з дзеянняў, а не з заяў. Напрыклад, глядзіце, так званых "мобікаў" на тэрыторыі Беларусі цяпер стала менш, самалёт далёкай радыёлакацыйнай выведкі А-50 дагэтуль не вярнуўся, а "Кінжалы" могуць выкарыстоўваць, але гэтага не адбываецца», — гаворыць Тышкевіч.
Лукашэнку трэба паказаць свайму электарату, што ўсё пад кантролем, таму ён працягвае дэманстраваць сваю ваяўнічую рыторыку. Таму ён выкарыстоўвае агульнапрынятую ў аўтарытарных і таталітарных рэжымах тактыку аб'яднання насельніцтва вакол лідара, спрабуючы такім чынам выклікаць максімальную мабілізацыю грамадства.
«Лукашэнка больш вопытны і хітрэйшы за Пуціна, ён добра разумее, што "расійскі карабель" ужо ідзе на дно. На першых месяцах вайны ён ахвотна прадастаўляў сваю тэрыторыю для ўварвання і нанясення удараў, разлік быў на тое, што пераможцаў не судзяць. Пасля рыторыка пачала мяняцца, а цяпер Лукашэнка бачыць і разумее, што гэтая вайна не будзе пераможнай для Пуціна, таму і мяняе свае паводзіны», — кажа ваенны эксперт Алег Жданаў.
На яго думку, існуюць пэўныя неафіцыйныя дамоўленасці з Беларуссю, што яны не прадастаўляюць сваю тэрыторыю для нанясення удараў па Украіне, затое з імі не разрываюць дыпламатычныя адносіны Украіна і шэраг краін Еўропы.