«TUT.BY нікуды не знікне». Марына Золатава дала першае інтэрв'ю з СІЗА

Амаль месяц галоўная рэдактарка TUT.BY Марына Золатава знаходзіцца за кратамі. Яе і яшчэ 14 чалавек, звязаных з кампаніяй, абвінавачваюць ва ўхіленні ад выплаты падаткаў і саўдзеле ў злачынстве. Уся інфармацыя па справе хаваецца. Адвакатам, з якіх узялі падпіску аб невыдаванні, забаранілі нават гаварыць, па якім артыкуле прад'яўленыя абвінавачанні.

З лістоў Марыны Золатавай яе калегам удалося даведацца, ці чакала яна, што за ёй прыйдуць, у якіх умовах знаходзіцца ў СІЗА і што думае пра разгром TUT.BY.
— Першыя тры дні пасля затрымання на Акрэсціна я была адна ў камеры і першую ноч спала на матрацы, — успамінае Марына падзеі месячнай даўніны. — Потым матрац забралі «на пражарку» і назад ужо не аддалі. Было холадна. Парадавалася, што ўзяла з дому ваўнянае паліто. Спала ў ім на голай шконцы. Але ўсё роўна трэба было ўставаць ноччу, рабіць практыкаванні, каб сагрэцца. У дзень, калі сваякі перадалі перадачу на ІЧУ, мне яе не аддалі. Хтосьці з калідора крыкнуў: «Золатава, ваш муж перадаў вам перадачу, я яе не аддам». Я спытала, чаму. Мне адказалі: «Таму што ваша шарашкіна кантора ўжо напісала, што перадачу не прынялі».
Раніцай 20 мая сваякі супрацоўнікаў TUT.BY прынеслі перадачу ў ІЧУ на Акрэсціна. Як пазней высветлілася, падазраваных у гэты час павезлі на допыт у ДФР. Так што перадачы прынялі толькі з другога разу, аддалі іх пазней і па частках.
На наступны дзень Марыну Золатаву і яшчэ некалькіх калег перавезлі ў СІЗА на вуліцы Валадарскага, некаторых фігурантаў адправілі пад варту ў СІЗА КДБ. З 15 чалавек толькі трое знаходзяцца на волі — пад хатнім арыштам, з забаронай на пэўныя дзеянні.
Марына адзначае, што ў СІЗА на Валадарскага стаўленне персаналу да вязняў больш гуманнае, чым у ІЧУ, дзе працуюць «больш грубыя людзі».
— Першае, што я падумала, калі мы сюды трапілі, — што мая бабуля падчас акупацыі сядзела вось тут, у падвале на Валадарцы, — кажа наша калега. — І калі нас вядуць на шпацыр па скляпеністым падвале, я ўспамінаю яе аповеды і думаю: ці не той гэта склеп? Яна цудам пазбегла смерці, яе павінны былі расстраляць. Потым яе сагналі ў палон. Але яна вярнулася дадому, і мы вернемся. Самае цяжкае — адсутнасць інфармацыі, сувязі з роднымі людзьмі. Сын без мяне адзначыў 15-годдзе, а дачка правяла без мяне выпускны і будзе паступаць ва ўніверсітэт.
Камера, гаворыць Марына, падобная да купэ цягніка, але на другім ярусе можна стаяць ва ўвесь рост і рабіць зарадку.
— Толькі наш цягнік стаіць у цэнтры Мінска. З 6 да 22 гадзін практычна кожны дзень грае радыё, але навіны не чуваць зусім. Спім, ямо, чытаем, пішам, выходзім (то-бок выводзяць) на прагулку ў маленькі дворык — там таксама робім зарадку, гуляем у кракадзіла або ў словы. Па панядзелках ходзім у душ. Па раніцах у камеру свеціць сонца. Калі забыцца пра краты, а думаць толькі пра «вейчыкі» (спецыяльная агароджа ў турэмных камерах. — заўв. TUT.BY), можна ўявіць, што знаходзішся ўнутры нейкага італьянскага жылля, дзе на ўвесь дзень закрываюць вокны ад сонца. Зноўку вучуся пісаць ад рукі і жыць без Google. Пайшла па слядах Барысевіч (журналістка TUT.BY Кацярына Барысевіч амаль пяць месяцаў правяла на Валадарцы. — заўв. TUT.BY): здаецца, чытаю ўсё тое, што яна чытала. А ўчора вось вывучыла «Дай, Джым, на шчасце лапу мне» Ясеніна. У нашым «італьянскім дворыку» яшчэ ёсць чорны кот. Кажуць, яго завуць Міша. Па раніцах чуваць спевы птушак, а яшчэ часта крычаць чайкі.
Ці ведала Марына, што за ёй прыйдуць, што будзе разгромлены TUT.BY?
— Я разумела, што рэпрэсіі працягваюцца і рана ці позна закрануць нас, але тое, што адразу затрымаюць так шмат людзей і адначасова заблакуюць сайт, я ўявіць сабе не магла. Я дапускала, што адразу можа быць заблакаваны рэсурс. Да гэтага ўсё ішло, у тым ліку адпаведныя законы.
Галоўная рэдактарка гаворыць, што да затрымання прадстаўнікі ўлады наўпрост да яе не звярталіся «з пажаданнямі».
— Але я дапускаю, што такія звароты маглі быць да кіраўніцтва кампаніі, — адзначае яна.
Якія будуць наступствы для краіны пасля разгрому самага буйнога анлайн-медыя?
— Мне складана ацаніць наступствы для краіны, бо, знаходзячыся ў СІЗА, я не ведаю ўсёй карціны, — кажа галоўная рэдактарка. — Але TUT.BY нікуды не дзенецца. Цяперашняя сітуацыя для мяне — часовая з'ява. Разгром робіць яшчэ больш відавочным, што ідзе татальная зачыстка інфармацыйнай прасторы. Для ўлад наш рэсурс — костка ў горле. Але тое, што TUT.BY заблакаваны, не азначае, што ўсе пойдуць глядзець БТ. TUT.BY — гэта 3 млн. карыстальнікаў. Па рашэнні ўлады 3 млн чалавек засталіся без сваёй любімай крыніцы інфармацыі. Гаворка ідзе не толькі пра навіны, але і пра неабходныя людзям сервісы накшталт «Афішы» або «Фінансаў». Мяркую, што людзі абураныя тым, што няма TUT.BY. Але TUT.BY на самой справе ёсць, таму што мой калектыў працягвае працаваць у сацыяльных сетках, за што я ім бязмерна ўдзячная. Я ведала, што з нашай камандай не можа быць па-іншаму. Таму TUT.BY нікуды не знікне, будзе як у песні: «Плывуць ў тумане стагоддзі, і сталь спарахнее ўшчэнт. А мы тут былі і тут будзем, пакуль існуе гэты свет». Я па-ранейшаму ўпэўненая, што справядлівасць рана ці позна пераможа, але рэпрэсіі закрануць яшчэ шмат людзей.
TUT.BY, пераклад НЧ