Уладзіслаў Іназемцаў: У Расіі ніколі не скончацца грошы на вайну

У Расіі грошай на вайну заўсёды хопіць, лічыць эканаміст Уладзіслаў Іназемцаў. У дзяржаўным  бюджэце яшчэ ёсць шмат рэчаў, якія можна змяншаць, каб больш выдаткоўваць на армію і вайну ва Украіне.

Ваенныя выдаткі Расіі ў 2025 годзе вырастуць на чвэрць да рэкордных 13,5 трлн рублёў, што складае 6,31% ВУП Расіі і больш чым у два разы перавышае сродкі, выдаткаваныя на пенсіі і дапамогі.

У той жа час расійскі ўрад прагназуе, што нафтагазавыя даходы ў 2027 годзе знізяцца на 14% у параўнанні з 2024 годам. Current Time паразмаўляла з эканамістам Уладзіславам Іназемцавым пра выдаткі Расіі на вайну і эканамічную палітыку Пуціна, якую ён адаптаваў да вайны з Украінай.

«Грошы — гэта апошняе, што застанецца ў дзяржавы»

— У 2025 годзе Расія плануе выдаткаваць на ваенныя выдаткі 13,5 трыльёнаў рублёў. Ці заўсёды будзе дастаткова грошай на вайну?

— Так, грошай на вайну заўсёды хопіць. У прынцыпе, ёсць некалькі крыніц [грошай]. З аднаго боку, гэта павелічэнне падаткаў, з другога боку, гэта грошы, якія дзяржава ўкладвала ў эканоміку ў папярэднія гады, да пакрыцця ваенных выдаткаў.

Расійская эканоміка — гэта рынкавая эканоміка, у адрозненне ад савецкай: гэтыя выдаткі павялічваюць заказы ў іншых галінах эканомікі. Грошы, якія плацяць вайскоўцам або, у выпадку смерці, іх сем'ям, уліваюцца наўпрост у эканоміку — і тым самым, фактычна, павялічваецца попыт.

Акрамя таго, мы павінны разумець, што за апошнія гады Пуцін вельмі моцна дэрэгуляваў эканоміку. Хаця расійская эканоміка моцна завязаная на дзяржаву, але не фатальна... Чатыры мільёны чалавек у Расіі сталі самазанятымі: яны маюць даходы, яны плацяць падаткі. З іншага боку, яны больш свабодна трацяць грошы і тым самым ствараюць дадатковы попыт.

Гэта значыць, што эканоміка выходзіць з ценю, адток капіталу змяншаецца, вытворчыя магутнасці практычна поўнасцю загружаюцца, заробкі растуць. У любым выпадку, усе гэтыя рэчы разам ствараюць сітуацыю, у якой я не бачу прычын спыняць [эканоміку].

— Чым будзе ахвяраваць дзяржава, каб павялічыць выдаткі на вайну? 

— З таго бюджэту, які мы цяпер маем, відаць, што плануецца скараціць адлічэнні ў пенсійны фонд, датацыі для рэгіёнаў і выдаткі на інфраструктуру. Ёсць шмат рэчаў, якія можна змяншаць у гэтым бюджэце.

Аднак, на мой погляд, ёсць вельмі важныя пытанні па павышэнні падаткаў. Дзяржава і ўрад яшчэ не да канца разумеюць, наколькі сур'ёзным будзе гэты рост. Таму што ў наступным годзе плануецца ўвядзенне дадатковых падаткаў — каля 2,6 трыльёна рублёў. Але я падазраю, што яны перавысяць як мінімум тры трыльёны. Нават з той інфляцыяй, якая будзе сёлета.

Па-другое, мы разумеем, што з 1 студзеня ўводзяцца дадатковыя стаўкі падаходнага падатку для грамадзян з высокімі даходамі. Часта кажуць, што гэта дадатковы прыбытак, але гэта не так, бо збіраць яго пачнуць толькі з 2026 года. Такім чынам, сапраўдны скачок адбудзецца ў 2026 годзе.

Таму я лічу, што гэты год — гэта адаптацыя да новай рэчаіснасці. А з 2026 года, калі вайсковыя выдаткі будуць расці, я думаю, што гэта будзе адбывацца павольней, чым цяпер, а даходы будуць расці хутчэй. Так што ў 2026 годзе бюджэт, верагодна, будзе яшчэ больш стабільным, чым у 2025 годзе. Аднак ў 2025 годзе гэта робіцца без першаснага дэфіцыту.

То-бок грошы — гэта апошняе, што ў дзяржавы скончыцца — вось у чым справа.                        

«Дзяржава ацэньвае жыццё салдата ў 15 мільёнаў рублёў»

— У траўні гэтага года Уладзімір Пуцін вырашыў прызначыць міністрам абароны замест Сяргея Шайгу эканаміста Андрэя Белавусава. Як вы ацэньваеце тое, што пасаду кіраўніка Мінабароны заняў эканаміст?

— Шчыра кажучы, я чакаў значна большага, таму што асаблівых зрухаў не бачу. Справа ў тым, што Расія шмат стагоддзяў ваявала ў такіх умовах, калі жыццё салдата не каштавала нічога.

Так было пры рэкруцкім наборы прыгонных сялян, так было пры рэкруцкай павіннасці ў Першую сусветную вайну, у час Вялікай Айчыннай... і гэтая традыцыя ў значнай ступені перайшла ў расійскую армію. Традыцыі традыцыямі, але ўрэшце да мабілізацыі дзяржава практычна нічога не плаціла нават наймітам. На 24 лютага 2022 года заробак вайскоўцаў-кантрактнікаў, якія першымі ўвайшлі ва Украіну, склаў 40, 42, 45 тысяч рублёў. Гэта значыць, гэта было на 40% менш за сярэдні заробак.

З пачатку вайны заробкі выраслі прыкладна ў пяць разоў, выдаткі на пахаванне, якія Пуцін увёў з першага дня вайны, — гіганцкія, і з тых часоў яны растуць. Па сутнасці, жыццё кожнага [расійскага] салдата сёння ацэньваецца мінімум у 15 мільёнаў рублёў і нават больш.

І, шчыра кажучы, асабіста я расцаніў з’яўленне Белавусава як сігнал таго, што дзяржава разумее, што мяса каштуе так дорага, што такі чалавек накшталт Шайгу ўжо не павінен кіраваць, а (на чале войска) павінен стаяць той, хто крыху можа лічыць. Але нічога не змянілася — вось што мяне здзіўляе.

«Калі вайна скончыцца, дэмабілізаваць банду наёмных забойцаў будзе небяспечна»

— Што будзе, калі дзяржава перастане плаціць вайскоўцам такія высокія заробкі, якія яны атрымліваюць цяпер?

— Яны не спыняцца. А чаму яны павінны спыняцца? Яны будуць атрымаюць толькі больш [у будучыні]. Маўляў, калі скончыцца вайна, будзе рэзкі эканамічны спад. Думаю, эканамічнаму кіраўніцтву краіны хапіла розуму, каб не дапусціць сур'ёзных памылак.

У лютым мы бачылі сустрэчу Пуціна з аператыўнікамі ФСБ, пераапранутымі пад мясцовых рабочых, у Чалябінску, дзе ён вельмі ясна даў зразумець, што цяперашнія вайсковыя парадкі захаваюцца яшчэ 5-10 гадоў пасля заканчэння вайны. Гэта важны сігнал, бо ён гаворыць пра тое, што пад падставай аднаўлення запасаў вайсковай тэхнікі ўрад хоча падтрымліваць вельмі высокі ўзровень абаронных заказаў. Гэта важны сігнал.

На месцы Пуціна я б, вядома, адправіў гэтых вайскоўцаў у лагеры і працягваў плаціць тыя ж заробкі. Таму што нават месячны заробак у 200 тысяч дае два мільёны ў год. А адно паведамленне аб смерці дае 15 мільёнаў на чалавека.

Таму я лічу, што калі знікне фактар ​​загінулых і параненых салдат на фронце і яшчэ будуць дадзены вялікія кампенсацыі, то захаваць заробак існуючага вайсковага складу не праблема.

То-бок пераходны перыяд у два-тры гады патрэбны перш за ўсё для таго, каб гэтыя людзі неяк прывыклі да мірнага жыцця і ​​не нападалі на сваіх суграмадзянаў так, як забіваюць украінцаў. Захаваць ваенна-прамысловы комплекс важна, каб эканоміка запаволілася і перажыла шок.

 «Урадавыя структуры здзіўленыя тэмпамі росту вайсковых выдаткаў»

— Вы ведаеце, што расійскія ўлады кажуць пра цяперашні стан эканомікі?

— Ходзяць чуткі, што ў прынцыпе людзі незадаволеныя. Наколькі я разумею, расійскія дзяржаўныя структуры здзіўленыя тэмпамі росту ваенных выдаткаў. Таму што калі азірнуцца назад, то ў мінулым годзе, калі зацвярджаўся бюджэт, у 2025 годзе чакалася скарачэнне. Да 2024 года ён павінен скласці 10,8 трлн, а да 2025 года — каля 8,8 трлн рублёў. А цяпер замест 8,8 мы атрымалі 13,5.

То-бок дынаміка кардынальна змянілася. Зразумела, што гэта відавочна ціск Пуціна, Белавусава і ваеннага лобі. Але ўсё адно тое, што яны кажуць, гэта адно, а тое, што яны зробяць, гэта іншае: яны сябе абароняць і выканаюць.

— Што адбываецца з інфляцыяй у Расіі?

— Інфляцыя будзе высокая, я не думаю, што яна вырасце рэзка, але я не чакаю, што яна ўвогуле знізіцца. То-бок, у наступным годзе афіцыйна будуць тыя ж 7-8%, што і цяпер, і, магчыма, 12% рэальна.

Але інфляцыя хвалюе людзей, калі заробкі замарожаныя на адным месцы. Заробкі растуць і даволі хутка. 

— Выдаткі на бюджэтнікаў скарачаюцца на трыльён рублёў. Ці можа гэта быць падставай для пратэсту?

— Доля заробкаў у бюджэтных выдатках непасрэдна не складае пераважнай большасці гэтых выдаткаў... Напрыклад, мы можам спыніць рамонты ў школах, якія былі самымі маштабнымі за апошнія некалькі гадоў. Так, мы можам на год-два перастаць купляць новае медыцынскае абсталяванне для мадэрнізацыі — і вось вам і эканомія.

Я думаю, што ўрад Пуціна настолькі добра ўмее кіраваць і так добра разумее грамадства, з якім мае справу, што прамое скарачэнне заробкаў, якое можа зрабіць людзей незадаволенымі, з'яўляецца апошнім сродкам.

 Паводле Current Time, www.radiotavisupleba.ge