Эканоміка і вайна: Расія vs. ЕС — хто каго?

Матэматычныя разлікі сведчаць пра тое, што ў Расіі проста няма шанцаў выйграць вайну супраць аб'яднанай Еўропы — нават пры ўмове няўдзелу ЗША.

Цяпер шмат гавораць пра тое, як нам (Захаду. — Заўв. рэд.) трэба рыхтавацца да вайны з Расіяй. У прэсе ёсць артыкулы пра тое, як у выпадку вайны частка нашай (заходняй. — Заўв. рэд.) прамысловай базы можа быць пераабсталяваная пад ваенную вытворчасць, піша аўтар «The Telegraph».

Для назіральніка, які не знаёмы з атавістычнымі асцярогамі Захаду, што ўзыходзяць да савецкай пагрозы падчас халоднай вайны, і які валодае толькі разуменнем матэматыкі і эканомікі ваеннай сілы, гэтая заклапочанасць, верагодна, падасца дзіўнай. Эканоміка Расіі даволі малая, усяго каля 85 працэнтаў ад памеру эканомікі Італіі. Яе насельніцтва складае каля 140 мільёнаў чалавек, што менш, чым у Германіі і Францыі, разам узятых. Ёй не ўдалося перамагчы Украіну — краіну, якая на момант уварвання Расіі была 53-й па велічыні эканомікай у свеце пасля Новай Зеландыі і Перу. Нават калі ў будучыні Злучаныя Штаты страцяць усялякую цікавасць да абароны Еўропы, ці варта сапраўды баяцца, што Расія можа перамагчы аб'яднаныя сілы ЕС і дабрацца да Брытаніі?

Узаемасувязь паміж ваеннай сілай і эканамічным ростам складаная і двухбаковая. Я ўжо пісаў пра тое, як больш моцная армія можа стымуляваць доўгатэрміновы эканамічны рост. Тут я хачу засяродзіцца на іншым кірунку: у якой ступені больш высокі ВУП азначае ці не азначае большую ваенную сілу і што гэта значыць для расійскай пагрозы і расійскай эканомікі.

Класічнай адпраўной кропкай для аналізу адносінаў паміж ваеннай і эканамічнай сілай звычайна было тое, што ваенная сіла, пры іншых роўных умовах, з'яўляецца адлюстраваннем рэсурсаў, даступных узброеным сілам. Відавочна, што іншыя рэчы, такія як геаграфія, альянсы, тэхналогіі, ваенныя навыкі і вопыт або маральны дух, звычайна не роўныя, і мы неўзабаве вернемся да гэтага пытання. Але цяпер давайце засяродзімся на іншым вымярэнні.

Financial Times: Расія рыхтуе дыверсіі па ўсёй Еўропе

Рэсурсы, даступныя ўзброеным сілам, складаюцца з тых, якія ўжо былі мабілізаваны ў якасці ўзброеных сіл, і тых, якія могуць быць мабілізаваны хутка і ў тэрміны, неабходныя для таго, каб яны былі актуальнымі, калі б яны спатрэбіліся. Давайце пакуль уявім, што ўзброеныя сілы складаюцца з двух кампанентаў: колькасці асабістага саставу і тэхнікі. (Іншыя фактары, такія як баланс сіл — паветра/мора/суша — відавочна, таксама патэнцыйна маюць значэнне. Але давайце будзем прасцей).

Разгледзім дзве супрацьлеглыя краіны. У адной больш насельніцтва; у іншай больш высокі ВУП. Каб стварыць адпаведныя ўзброеныя сілы з пункту гледжання асабістага саставу і абсталявання, краіне з вялікім насельніцтвам трэба толькі аддаваць меншы працэнт свайго насельніцтва на ўзброеныя сілы, але яна павінна выдзяляць больш высокую долю свайго ВУП.

Выкажам здагадку, замест гэтага, што дзве краіны выдзелілі роўныя долі асабістага саставу і ВУП, і, такім чынам, больш густанаселеная краіна мела больш асабістага саставу, але яны былі менш абсталяваныя, таму кожны салдат менш эфектыўны — напрыклад, у забойстве праціўнікаў. У гэтым выпадку мы можам атрымаць уяўленне пра геніяльную частку ваеннай матэматыкі, распрацаваную падчас Першай сусветнай вайны: «закон квадратаў». Ён гаворыць нам пра тое, што з пункту гледжання чыстага знясілення, калі адна ваенная сіла больш шматлікая, чым іншая, але менш эфектыўная, то для перамогі суадносіны пераваг эфектыўнасці меншых узброеных сіл павінны быць большымі, чым квадрат суадносінаў іх колькаснага складу. Так, напрыклад, гэта азначае, што, калі ў вас на 10 адсоткаў менш войскаў, вашы войскі павінны быць больш чым на 21 працэнт эфектыўнейшымі, каб выйграць вайну, заснаваную на знясіленні.

Доля насельніцтва, якое розныя краіны могуць мабілізаваць для барацьбы, можа адрознівацца. Аўтарытарная дзяржава можа быць у стане мабілізаваць больш свайго насельніцтва для ўдзелу ў баявых дзеяннях. Але аўтарытарная дзяржава можа таксама мець тое, што мы маглі б назваць «маральным недахопам» — яе сілы могуць аказацца няздольнымі ці не захацець змагацца з меншымі стратамі, чым у выпадку з сіламі, якія змагаюцца за тое, што яны лічаць больш высакароднай справай. З іншага боку, ёсць тыя, хто сцвярджае, што некаторыя дэмакратычныя ліберальныя краіны сталі настолькі ненавідзець сябе, што не лічаць сваё ўласнае справа досыць высакародным, каб за яго змагацца.

Давайце прыменім некаторыя з гэтых ідэй да разгляду сярэднетэрміновай пагрозы Расіі для ЕС. Расійская эканоміка складае каля 10 працэнтаў ад памеру эканомікі ЕС. ЕС выдаткоўвае блізу 1,3 адсотка ВУП на сваё войска, а Расія нядаўна павялічыла свае выдаткі прыкладна да 6 адсоткаў. Такім чынам, вайсковыя выдаткі ЕС будуць прыкладна ўдвая большымі, чым у Расіі. Калі мы выкажам здагадку, што павелічэнне выдаткаў прыводзіць да большай эфектыўнасці войскаў, то, паводле «квадратычнага закона», каб кампенсаваць выдаткі напалову менш, Расіі неабходна будзе мабілізаваць больш чым на 40 адсоткаў больш войскаў, чым ЕС, якія яна магла б прысвяціць у бой, калі б расійскія войскі і далей мелі магчымасць змагацца з тым жа адсоткам страт, што і войскі ЕС. Аб'яднаныя ўзброеныя сілы ЕС налічваюць каля 1,4 мільёна вайскоўцаў. Такім чынам, Расіі спатрэбіцца каля 2 мільёнаў вайскоўцаў для вайны на знясіленне. Калі мы выкажам здагадку, што Расія будзе атакаваць і выкарыстоўваць класічнае эмпірычнае правіла, згодна з якім атакуючым сілам неабходна перавага 1,5:1 на поле ваенных дзеянняў, Расіі спатрэбіцца каля трох мільёнаў. На дазены момант у Расіі маецца каля 1,2 мільёна вайскоўцаў, але тэарэтычна каля 2 мільёнаў рэзервістаў.

Ці карысная вайна для эканомікі?

Калі прыведзены вышэй аналіз верны, то ў сярэднетэрміновай перспектыве, нават калі пакінуць у баку любыя «маральныя» рознагалоссі, каб мець шанец супраць аб'яднанага ЕС (і, такім чынам, быць у стане пагражаць Брытаніі), Расіі спатрэбіцца альбо падвоіць або патроіць свае цяперашнія ўзброеныя сілы, або прыкладна падвоіць або патроіць свае ваенныя выдаткі ў ВУП. Падваенне яе выдаткаў у ВУП паставіла б Расію ў дыяпазон 12-15 адсоткаў, як у познім Савецкім Саюзе — узровень, які прывёў савецкую эканоміку да калапсу ў 1980-х гадах. Трохразовае павелічэнне было б яшчэ больш разбуральным.

Расійская эканоміка працягвае падвяргацца заходнім санкцыям. Адно толькі нафтавае эмбарга абыходзіцца краіне ў сотні мільярдаў долараў. Паўторнае падваенне або патраенне ваенных выдаткаў прывядзе да банкруцтва краіны праз некалькі гадоў. Расія можа фанабэрыцца і пагражаць сваім маленькім, бедным суседзям ці нават урывацца ў іх. Але матэматыка кажа, што, калі справа даходзіць да пагроз ЕС, не кажучы ўжо пра Брытанію, калі мы на Захадзе працягнем верыць у нашы справы дастаткова, каб змагацца, калі дойдзе да гэтага, у Расіі проста не будзе дастатковых эканамічных рэсурсаў, каб стварыць сур'ёзную сярэднетэрміновую пагрозу.

Паводле сайта«Наше мнение».